طراحی باغ شعر شیراز با رویکرد معناگرایانه و قرآنی

چکیده باغ و متعلقات آن گسترده ترین مقوله شعر پارسی است. چنین مجموعه هایی آمیخته از عطر و رنگ، می تواند پرجاذبه ترین عینیت برای شاعر باشد. بر این مبنا است که شعر پارسی، از جهتی با وصف باغ آغاز می شود. باغ و اجزای آن بر اندیشه و احساس شاعر اثر می گذارد و از آمیزش این طبیعت بیرونی با طبیعت درونی شاعر، سروده هایی پدید می آید که هم مجسم کننده زیبایی های باغ و هم نماینده احساس زیبا شناختی سراینده است. باغ شعر شیراز با رویکردی معناگرایانه و قرآنی باغی است که بر پایه اصالت و احساس طرح ریزی شده است. در این باغ شعر و باغ ایرانی عناصر تأثیرگذار بر طراحی بوده است. هدف از طراحی این باغ تجلی اشعار غنی پارسی در کالبد منظری است که بستر انس شهروندان و گردشگران را با این گنجینه ملی فراهم آورد و نقشی قابل تحسین در زمینه پاسبانی از هویت ملی ایفا کند. در پژوهش « طراحی باغ شعر شیراز با رویکرد معنا گرایانه و قرآنی » هدف اصلی، ایجاد فضای معماری در جهت فراهم آوردن بستر برای معرفی الگوهای شعر و شاعری در شیراز است و همچنین بهره گیری از عرفان و قرآن در طراحی باغ شعر در جهت باز زنده سازی اشعار کهن پارسی با معرفی هر چه بیشتر شاعران با استفاده از عناصر معماری و معماری منظر می باشد؛ ارتباط مستقیم بین زبان و محیط زیست آنچنان مستحکم و عمیق است که هر فارسی زبانی برای درک و شناخت ارزیابی و اظهار نظر در مورد محیط انسان ساخت یا طبیعی چاره ای ندارد جز یاری گرفتن از چارچوب و اجزای زبان فارسی، این بدان معنا است که زبان تنها یک وسیله ارتباطی نیست و نقش آن بسیار فراتر از این محدوده کوچک می رود، به زبان دیگر فهم ما از محیط، از زبانمان نشأت می گیرد و در نتیجه زبان فارسی مرجع بسیار مهم و غیر قابل جانشینی برای دریافت و فهم ویژگی های خاص محیط زیست انسانی اصیل ایرانی است. زبان منظر منظر کلیه ویژگی های زبان را دارا می باشد، معادل کلمات یا اجزاء زبان یعنی الگوهایی از شکل ساخت مواد، نحوه شکل گیری و عملکرد را در بر دارد. منظر دارای فلسفه عملی فنون شاعری، علم معانی و جدل می باشد. منظر صحنه زندگی، ساخت رشد یافته و حامل معنی است، یعنی زبان است. برای اینکه ساخت منظرها از نظر احساس و شعور قابل قبول باشد نیازمند درک معانی بیان است. فهم و درک شعر منظر شامل دیدن، بو کردن، چشیدن، شنیدن و احساس کردن منظر، یک سمفونی از هارمونی های پیچیده است. فرآیند های طبیعی، ریتم پایه را که در شکل اولیه زمین بیان شده، ایجاد می کنند. فرهنگ به نوبه خود با تم های جدید و متغیر خود که الگویی پیچیده را با نقاطی برجسته از طبیعت و هنر به هم بافته است، به آن جواب می دهد. هنر،شعر،طراحی می دانیم هرجا که پای زیبایی به میان می آید، هنر زاده می شود. از آنجایی که شعر با ساز و کار زیبایی شناسی مخاطب را به خود جلب می کند، می توان آن را فصل مشترک حوزه ادبیات و حیطه هنر دانست. علاوه براین، شعر معنی را به مخاطب انتقال می دهد و بر او اثر می گذارد، این همان کاری است که همواره رویای معماری بوده است. در واقع نتیجه طراحی در یکی از سه حیطه زیر قرار دارد: 1- ارتباط با مخاطب از طریق نمایش زیبایی 2- انتقال مفاهیم( پس از برقرارکردن ارتباط ) برای افزایش ارزش این ارتباط 3- انتقال مفاهیم معنوی( در بالاترین سطح ) حکمای مسلمان زیبایی عالم محسوسات را مربوط به پایین ترین مرتبه وجود، طبیعت، دانسته ودرک آنرا به عنوان نازلترین مرتبه درک، احساس می دانند. با مشاهده و درک این زیبای انسان باید متوجه مراتب عالیتر زیبایی و از جمله خالق زیبایی می گردد. باز نمایش باغ در ادبیات فارسی پس از هنر موسیقی، ادبیات فارسی و به خصوص شعر، خیالی ترین و ذهنی ترین بیان از باغ در ادیان است و از سوی دیگردر اینجا هدف بازشناسی وجود ذهنی باغ در فرهنگ ایرانی در لابه لای آثار مکتوب منظوم و منثور ادبیات فارسی به صورت کمّی و کیفی می باشد ( شاهچراغی،1389: 93) بوستان محیطی است برای پرورش روح؛ مکانی است آرام و دور از غوغای زمان، جایی است که آدمی در آنجا به نفس خود معرفت می یابد. غزلیات حافظ که حاوی نگاه عرفانی او به طبیعت است با رویکردی اختصاصی عناصر را آیه های خداوند به شمار آورده است. در این نگاه، طبیعت جایگاه معشوق است که با او پیوند دارند، چیزی جدا از او نیست که با واسطه رمز خدا را معرفی کند. نگاه آیه نگر به وجود اشیا اشاره می کند در حالی که نگاه نماد پرداز به چیستی و ماهیت شیء نظر دارد. حافظ زیبابی طبیعت را در گروه منظره های خاص با عناصری گزینش شده، در حالت طبیعی و اوقاتی خاص می داند. حافظ علاوه بر طرح بحث های عرفانی، با خیال نازک اندیش و زبان چند پهلوی خود توانسته صحنه های عظیمی از کشف و شهود و تجربه های باطنی را در قالب تصاویر و مضامین ملموس ترسیم کند. با توجه به تحقیقات انجام گرفته طراحی باغ در این راستا شکل گرفته است.