درون زایی پیشرفت تکنولوژی در رشد اقتصادی ایران با در نظر گرفتن مصرف اکسرژی منابع طبیعی

چکیده تاریخ اقتصادی در برگیرنده مدل های زیادی برای رشد بوده است. در گذشته اکثریت مدل های عنوان شده، نقش سرمایه و نیروی کار را قطعی دانسته، و به منابع طبیعی و قوانین فیزیکی حاکم بر طبیعیت، توجهی جزیی نموده است. تحقیقاتی که تا کنون بر رشد اقتصادی با در نظر گرفتن مصرف منابع طبیعی انجام گرفته، بر مقدار مصرف خود انواع مختلف منابع طبیعی انرژی زا، و بالاخص منابع نفتی، تمرکز داشته و هیچ کدام از تحقیق های مذکور کار مفید ناشی از مصرف منابع طبیعی را مورد بررسی قرار نداده اند. تحقیق حاضر، یک نگرش سیستمی برای توجیه چگونگی حادث شدن رشد در اثر استفاده از منابع طبیعی و ایجاد کار مفید، ارایه می دهد. نگرش مذکور با در نطر گرفتن قوانین ترمودینامیک موجود در طبیعت، کارایی کل تبدیل اکسرژی موجود در منابع طبیعی به کار مفید در یک سیستم اقتصادی را مد نظر گرفته، و بدان وسیله به توجیه پدیده پیشرفت تکنولوژی که امروزه در ادبیات رشد به وفور مشاهده می شود می پردازد. با استفاده از این نگرش و آمار سالانه مربوط به دوره (1346-1381) ، تابع تولید ناخالص داخلی ایران برآورد شده و از روی نتایج حاصله چگونگی پیشرفت تکنولوژی و تاثیر گذاری این پیشرفت بر مصرف منابع و نهایتاًًً رشد ملی، مورد بررسی قرار می گیرد. با توجه به ماهیت سیستمی و پویای نظریه زیربنایی مدل برآورد گشته، سه مسیر پویا برای هرکدام از بهره وری های نهاده های تولید نیز ارایه می گردد که خود کمکی برای توضیح نحوه ایجاد رشد در کشور ایران بوده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که بیشتر رشد حاصله در ابتدای دوره (1346-1368) از جانشینی تکنولوژی استفاده کننده از منابع طبیعی برای نیروی انسانی و افزایش مقیاس تولید حادث شده و لذا وابستگی هرجه بیشتر تولیدات به منابع طبیعی قابل مشاهده است. اما با گذشت زمان میزان این وابستگی کاهش داشته و تغییرات فنی به سمت افزایش ارزش افزوده شده به کالاهای با دوام در هر مرحله از تولید و افزایش کارایی فرایندهای استفاده کننده از منابع طبیعی سوق یافته اند.