تفکیک ژئوشیمیایی و اثرات زیست محیطی عناصر سمی و ضروری در خاک های برجا، نابرجا، رسوبات بادی و پلایایی شهر کرمان

شهر کرمان با مختصات جغرافیایی 57 درجه تا 57 درجه و 7 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 14 دقیقه تا 30 درجه و 19 دقیقه عرض شمالی در جنوب شرقی ایران واقع شده و دارای آب و هوای خشک تا نیمه خشک می باشد. از نظر سنگ شناسی، سنگ های غالب منطقه شامل آهک و ماسه سنگ پالیوزوبیک، آهک های کرتاسه و کنگلومرای پالیوسن می باشند. واحدهای اصلی خاک های منطقه شامل خاک های اسکلتی برجا، خاک های آبرفتی و تپه های ماسه ای می باشد. مطالعات کانی شناسی مقاطع نازک خاک ها، رسوبات بادی و غبارها نشان دهنده حضور کلسیت، کوارتز، مگنتیت، هماتیت، پلاژیوکلاز، اپیدوت، فلدسپار پتاسیم، اولیوین، پیروکسین، آمفیبول، زیرکن، انیدریت و آپاتیت در آنها می باشد. برای بررسی ژیوشیمیایی عناصر از روش های مختلف آماری شامل ضریب همبستگی، شاخص آلودگی (زمین انباشتگی)، نمودارهای پراکنش و روشهای آماری چند متغیره استفاده شد. خاک های آلوده مقادیر بالایی از سرب (941/55 ppm) ، مس (174/38 ppm) ، آنتیموان (23/49 oom) ، مولیبدن (3/73 ppm) ، قلع (354 ppm) و گوگرد (1/3 )% را نشان می دهند. بالاترین مقدار عناصر در غبارهای داخلی (داخل محیط ساختمان) شامل گوگرد (76/0%) ، روی (363/5 ppm) ، سرب (117/8 ppm)، آرسنیک (25 ppm) ، کادمیم (0/97 ppm) ، آنتیموان (4/49 ppm) ، قلع (7/7 ppm) ، بیسموت (1/17 ppm) و نقره (0/35 oom) می باشد. همچنین غبارهای خیابانی حاوی مقادیر بالایی از گوگرد (42/0%)، روی (237/5 ppm) ، مس (172/5 ppm) ، سرب (211 ppm)، آرسنیک (16 ppm) ، آنتیموان (6/6 ppm)، قلع (17/2 ppm) و نقره (1/37 ppm) می باشند. این مقادیر عناصر، بیشتر از عیار عادی آنها در خاک و پوسته قاره ای می باشند و منشا آنها انسانزاد می باشد. بر اساس نمودارهای تفکیکی-پراکندگی تیتانیم-زیرکنیم، سریم-ایتریم و کلسیم-استرانسیم، پتاسیم –باریم، پتاسیم-روبیدیم و al2o3 در برابر sio2، سنگ های آذربین کمربند ارومیه-بزمان ، سنگ های افیولیتی و سنگ های دگرگونی منطقه سیرجان منشا اصلی رسوبات بادی در محدوده شهری کرمان می باشند.