مطالعه آناتومیکی و عملکرد پاداکسایشی عصاره های اتانولی ومتانولی دو رقم سنجد (elaeagnus angustifolia)

چکیده سنجد (.elaeagnus angustifolia l)، گیاهی متعلق به خانواده elaeagnaceae است و برای آن خواص درمانی فراوانی ازجمله ضد درد و ضد التهاب ذکرکرده اند. امروزه ثابت شده است که بسیاری از خواص دارویی آن ناشی از ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی موجود در آن است. گونه های واکنشگر اکسیژن (ros) در بیماری های مختلفی ازجمله آرتروز، آب مروارید، سرطان، پیری و دیگر بیماری ها نقش اساسی دارند. از همین رو مهار این عناصر مخرب، می تواند باعث ممانعت از بروز بسیاری از ناهنجاری ها شود. در این مطالعه دو رقم سنجد از دو منطقه مشهد و فریمان (واقع در 75 کیلومتری مشهد) در استان خراسان رضوی جمع آوری شدند. استخراج ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی، از برگ، گل و میوه این دو رقم توسط دو حلال اتانول و متانول انجام شد. محتوای کل ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری بررسی شد. میزان توانایی آنتی اکسیدانی عصاره ها با استفاده از روش های dpph، فعالیت شکستگی زنجیر، سوپراکسید، هیدروژن پراکسید، نیتریک اکسید و ic50 تعیین شد. میزان قدرت احیاء عصاره ها توسط آزمون frap و توانایی مهار پراکسیداسیون لیپیدها با روش tba اندازه گیری شد. نتایج نشان دادند که حلال متانول بیشترین ترکیبات فنلی (22/0±61/10) و حلال اتانول بیشترین ترکیبات فلاونوئیدی (11/0±87/5) را از برگ ها استخراج کرد. رقم فریمان در مقایسه با رقم مشهد حاوی سطوح بالایی از محتوای فنلی و فلاونوئید کل، قدرت احیاء، فعالیت شکستگی زنجیر،میزان پراکسیداسیون چربی، درصدجاروب کنندگی رادیکال dpph و سوپراکسید می باشد. از طرفی رقم مشهد در جمع آوری رادیکال های آزاد پراکسید هیدروژن و درصد مهار رادیکال نیتریک اکسید موفق تر از رقم فریمان عمل کرد به طوریکه بالاترین درصد مهار در این دو رادیکال به ترتیب در عصاره های اتانولی میوه ( 79/0±67/70 %) و برگ (06/0±86/1 %) رقم مشهد مشاهده شد. نتایج نشان داد، عصاره با ic50 کمتر دارای فعالیت پاداکسایشی بیشتری می باشد. مطالعات آناتومیکی و مورفولوژیکی نیز روی این دو رقم انجام شد. طول، قطر و رنگ میوه و همچنین رنگ و اندازه گل در دو رقم متفاوت بود. از لحاظ ساختار تشریحی، تیپ برگ هر دو رقم، bifacial و تعداد لایه های پارانشیم نردبانی دو لایه بود. طول دستجات آوند میانی و بزرگترین سلول اپیدرم در پهنک و نیز طول دستجات آوندی، بزرگترین سلول پارانشیم و شکل دستجات آوندی در دمبرگ دو رقم متفاوت بود.