رابطه اخلاقی پزشک و بیمار از منظر آیات و روایات و اندیمندان مسلمان

چکیده : انسان جسم مادی و روح ملکوتی دارد و برای سلامتی جسم مادی نیازمند دانش پزشکی وبرای سلامتی روح ملکوتی، نیازمند دانش اخلاق است و با توجه به اولویت تزکیه نفس نسبت به رفتار بیرونی ، اگر رابطه پزشک و بیمار در چارچوب ارزش های اخلاقی و معنویت باشد ، می توان به سعادت جسم و جان در فرد و جامعه امیدوار بود ، در غیر این صورت فرد و جامعه دچار آسیب می گردد . در مکتب اخلاقی اسلام ، که مبتنی بر عقل و وحی می باشد و با فطرت و طبیعت آدمی همآهنگ است ، رابطه پزشک و بیمار بر پایه آیات قرآن و روایات پیشوایان دینی استوار است و اندیشمندان مسلمان در تمدن اسلامی ، بر همین پایه و اساس عمل کرده اند . رابطه پزشک و بیمار ، رابطه میان دو انسان مکلف است و باید تابع قانون الهی یعنی در چارچوب فقه و حقوق اسلامی تعیین شود و رابطه اخلاقی میان آن دو ، از مباحث مهم اخلاق پزشکی و مورد توجه پژوهشگران است و منابع ارزشمند آیات قرآن و روایات پیشوایان و نظر اندیشمندان مسلمان هم چون رازی و رهاوی در این موضوع می تواند راهگشا باشد . بر همین اساس اخلاق فردی پزشک در تعامل با بیمار باید با نگاه متعالی و نوعدوستی همراه باشد ، از حُسن خُلق برخوردار باشد ، مسئولیت پذیر بوده و از صلاحیت علمی و عملی برخوردار باشد و در زمینه اخلاق حرفه ای نسبت به بیمار باید حقیقت گو باشد ، رازدار باشد ، به مسائل روحی و اعتقادات بیمار احترام گذارد ، در اقدامات خود کسب رضایت نماید و عدالت را در هر حال رعایت کند تا شایسته این حرفه مقدس گردد . و در موادی که در اجرای اخلاق حرفه ای دچار تزاحم می گردد ، باید با روش تحلیل مبتنی بر عقل، تزاحم های عملی را با تشخیص اهم و مهم ، حل کند ، یعنی اهم را انجام دهد و به ناچار دست از مهم بشوید ، اما آن چه باید پزشک همواره مورد توجه داشته باشد ، این است که خود را به اخلاق الهی زیور دهد تا هم چون حکیمان دوران تمدن اسلامی ، الگو باشد و حرفه خود را راهی برای کمال و تعالی معنوی قرار دهد . کلمات کلیدی : اخلاق - پزشک - اخلاق فردی - اخلاق حرفه ای - اخلاق پزشکی