خصوصیات دموگرافیک کنه‎ی دولکه‏ای(acari: tetranychidae) urticae koch tetranychus روی برخی گیاهان دارویی

کنه دولکه‏ایkoch (acari: tetranychidae) tetranychus urticae یک آفت پلی‎فاژ در سراسر جهان می‎باشد. پارامترهای دموگرافیک کنه دولکه‎ای روی گیاهان دارویی مختلف در دمای 1 ± 25 و رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 8 ساعت تاریکی و 16 ساعت روشنایی در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. گیاهان دارویی مورد مطالعه شامل ریحان ociumum basilicum l. پیازallium cepa l. ، سیر allium sativum l.، جعفری petroselinum cripum m.، شنبلیله trigonela foenum-graecum l.، مرزه satureja hortensis l.، گشنیز .coriandrum sativuml، شاهی lepidium sativum l. ، نعناع .mentha spicata l، ترخونarlemisiadracunculus l. ، کاهو .lactuca sativa l، تره allium porrum l. و اسفناج spinacia oleracea l. بودند. نتایج نشان داد که کنه دولکه‎ای دوره‎ی نشو و نما خود را روی گیاهان ریحان، پیاز، شنبلیله، تره و سیر نتوانست کامل کند. نتایج نشان داد که پارامتر‎های زیستی، رشد و تولیدمثل کنه دولکه‎ای به طور معنی‎داری تحت تاثیر گیاهان دارویی مورد بررسی قرار می‎گیرند. دامنه‎ی rm از 02/0± 142/0 ماده به ازای هر ماده در هر روز روی شاهی تا 01/0±254/0 روی کاهو محاسبه شد. بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) کنه دولکه‎ای روی گیاه کاهو بدست آمد. همچنین اختلاف معنی‎داری بین مقادیر نرخ خالص تولید مثل (ro) در بین هشت گیاه دارویی مشاهده شد. بالاترین مقدار ro روی گیاه نعناع 84/4 ± 07/58 و کمترین مقدار آن روی شاهی 91/6±83/8 بود. مدت زمان دو برابر شدن جمعیت کنه‎ی دولکه‎ای روی گیاهان دارویی مورد بررسی اختلاف معنی داری را نشان داد و بیشترین و کمترین مقدار آن به ترتیب روی گیاهان شاهی 73/0±22/5 و کاهو 22/0 ± 71/2 مشاهده شد. طولانی‎ترین مدت زمان یک نسل روی گیاه نعناع (45/0±78/26 روز) و کوتاه‎ترین نسل روی کاهو (46/0±88/13 روز) ثبت شد. همچنین گیاه شاهی کمترین مقدار نرخ نامتناهی افزایش جمعیت را نسبت به سایر گیاهان دارویی مورد بررسی نشان داد. امید به زندگی در زمان ظهور کنه‎های بالغ روی گیاهان اسفناج، ترخون، جعفری، شاهی، کاهو، گشنیز، مرزه و نعناع به ترتیب44/9، 55/6، 23/8، 33/7، 25/10، 45/8، 65/9 و 47/10 ثبت شد. براساس نتایج بدست آمده گیاه کاهو میزبان مناسبی برای نشوونما کنه دولکه‎ای بوده و در مقابل گیاه شاهی یک گونه نسبتا مقاوم در برابر کنه دولکه ای محسوب می گردد و لذا ممکن است گیاه شاهی و گیاهان شنبلیله، ریحان، پیاز، سیر و تره یک منبع مناسب برای استخراج ترکیبات حشره‎کش و کنه کش باشد.