نظام ترویج کشاورزی ایران: وضعیت کنونی و اینده نگاری

هدف کلی تحقیق حاضر بررسی وضعیت کنونی نظام ترویج کشاورزی ایران و آینده نگاری آن برای افق 1404 شمسی در قالب تدوین سند چشم انداز است. از این رو، این تحقیق در قالب سه مرحله به بررسی وضعیت کنونی نظام ترویج کشاورزی ایران، شناسایی عوامل درون و برون بخشی تأثیرگذار بر نظام ترویج کشاورزی ایران تا افق 1404 و تدوین سند چشم انداز آن برای افق 1404 پرداخت. در مرحله اول این تحقیق از ابزار پرسشنامه و نظرخواهی از مدیران هماهنگی ترویج استانها و روسای ترویج شهرستانها استفاده گردید. نتایج توصیفی تحقیق نشان دادند که اکثریت پاسخگویان معتقد هستند که وضعیت اَرکان درونی (شفافیت خط مشی ها و چارچوب نظری، تحقق اهداف، بودجه بندی، کمیت و کیفیت کارگزاران، توجه به گروههای هدف، تدوین برنامه های ترویجی، ارتباط با تحقیقات کشاورزی و ساختار اداری و تشکیلاتی) و عوامل بیرونی (نهادی، بوم شناختی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فناوری اطلاعات، زیست- محیطی و زیرساختی) نظام ترویج کشاورزی ایران در سطح متوسط بود. همچنین، اکثریت آنها اظهار داشتند که وضعیت بازنگری و اصلاح نظام ترویج کشاورزی ایران نیز در سطح متوسط است. یافته های تحلیلی نشان دادند که عوامل اقتصادی، بوم شناختی و زیست- محیطی تأثیر معنی داری بر وضعیت اَرکان درونی نظام ترویج کشاورزی ایران ندارند. این وضعیت در حالی است که عوامل نهادی، فناوری های اطلاعاتی، فرهنگی، زیرساختی و سیاسی، به ترتیب، بیشترین میزان تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم را بر وضعیت اَرکان درونی نظام ترویج کشاورزی ایران دارند. در مرحله دوم این تحقیق از ابزار پرسشنامه در قالب تکنیک دلفی و نظرخواهی از کارشناسان ستادی معاونت ترویج و آموزش، مدیران هماهنگی ترویج استان ها، روسای سازمان های جهاد کشاورزی استان ها و سازمان های وابسته به وزارت جهاد کشاورزی استفاده گردید. نتایج تحقیق منجر به شناسایی تغییرات درون بخشی (نوع محصول تولیدی، ابزار تولید، تقاضای بازار، چگونگی تولید یا کشت، ویژگی قطعات زراعی و عوامل تولید) و برون بخشی (عوامل زیرساختی، بوم شناختی، اقتصادی، فرهنگی، نهادی، فناوری، زراعی، سیاسی و جمعیت شناختی) تا افق 1404 گردید. در مرحله سوم تحقیق از ابزار مصاحبه و نظرخواهی از مطلعان کلیدی استفاده گردید. نتایج نشان دادند که نظام ترویج کشاورزی ایران 1404 نظامی است مبتنی بر قانون جامع ترویج کشاورزی که با هدف توانمندسازی همگان براساس یافته های تحقیقاتی نظام مند توسط شبکه ای از کارگزاران دولتی، غیردولتی و کشاورزان و با استفاده از اعتبارات دولتی و غیردولتی و ساختار تولی گری دولتی و تصدی گری غیردولتی به تدوین برنامه های آموزشی می پردازد که به صورت مشارکتی طراحی، به صورت حضوری و مجازی (بیشتر مجازی) اجرا و به صورت عینی و کاربردی ارزشیابی می گردند. در نهایت براساس تطابق وضعیت اَرکان درونی و کنونی نظام ترویج کشاورزی ایران و عوامل درون و برون بخشی تأثیرگذار بر این نظام تا افق 1404 با سند چشم انداز 1404 تدوین شده، تحولات و برنامه های راهبردی که برای تحقق چشم انداز مذکور مورد نظر می باشند شناسایی و معرفی گردیدند.