موضوع شناسی در فقه با رویکرد تطبیق آن بر شرایط عوضین

موضوعات در حکم علت احکام شرعی هستند و توجه به موضوع شناسی تاثیر مهمی در استنباط احکام دارد و تغییر ماهوی و حتی تغییر کارکرد موضوعات می تواند سبب تغییر احکام باشد. فقیه باید پیش از اقدام به شناسایی احکام شرعی، موضوعات مختلف را مورد شناسایی قرار دهد. بخش اول این پژوهش مفاهیم مربوط به موضوع شناسی و هم چنین اهمیت، جایگاه و تاریخچه موضوع شناسی را توضیح خواهد داد. فصل اول از بخش دوم مبنای حاکم بر موضوع شناسی را تبیین می کند و به این سوال اختصاص دارد که چرا معتقدیم موضوع شناسی در شناسایی احکام شرعی تاثیر خواهد گذاشت؟ و چرا تغییر موضوع سبب تغییر حکم می شود. رابطه ملاکات احکام و تنقیح مناط و سایر مفاهیم مشابه با موضوع چیست و هریک از اینها چه نقشی در مباحث موضوع شناسی ایفاء می کنند؟ در فصل بعدی بخش دوم بیان می کنیم که در فقه موضوعات مختلفی وجود دارد که مرجع شناسایی هریک از آنها در مرحله پیش از صدور حکم متفاوت خواهد بود، فقیه باید قواعد حاکم بر موضوع شناسی را به خوبی بشناسد و با توجه به آنها به شناخت هریک از موضوعات اقدام کند. در مرحله شناسایی مصادیق نیز، شناخت هریک از موضوعات به عهده گروه خاصی خواهد بود بخش سوم نتایج حاصل از مباحث موضوع شناسی را بر شناسایی شرایط عوضین تطبیق می دهد و می بینیم با توجه به مرجع صالح شناسایی هریک از اقسام موضوعات، برخی از فتاوا و اظهار نظرهایی که فقها کرده اند مورد خدشه قرار می گیرد. در این بخش خواهیم دید که توجه به قواعد حاکم بر موضوع شناسی شرایط عوضین در بیع، برای استباط حکم صحت یا بطلان انواع جدید بیع ضروری است و تاثیر قابل توجهی بر اجتهاد دارد.