تاثیر سه گونه نماتد پاتوژن حشرات steinernema feltiae، s. carpocapsae و heterorhabditis bacteriophora در کنترل تریپس پیاز thrips tabaci (thysanoptera: thripidae)

با توجه به اهمیت کنترل بیولوژیک تریپس پیاز،(thysanoptera: thripidae) thrips tabaci، پتانسیل نماتدهای بیماری زای حشرات در کنترل مراحل خاکزی این آفت و همچنین اثر ترکیب این نماتدها با گیاهان مختلف میزبان تریپس و حشره کش ها در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. در شرایط آزمایشگاهی، نماتدهای مورد استفاده شامل جدایه بومی نماتد steinernema feltiae (t1) و سه گونه/نژاد تجاری نماتدهای s. feltiae، s. carpocapsae (rhabditida: steinernematidae) و heterorhabditis bacteriophora (rhabditidae: heterorhabditidae) بودند. اثر بیماری زایی این نماتدها در غلظت های 400 و 1000 نماتد بیماری زا به ازای هر سانتی متر مربع سطح، علیه مراحل لارو سن دوم، پیش شفیره و شفیره تریپس پیاز مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش های تاثیر گیاه میزبان، اثر نماتد s. carpocapsae در غلظت های 400 و 1000 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح، روی تریپس تغذیه کرده از سه میزبان گیاهی شامل برگ پیاز allium cepa (l.)، غلاف لوبیا سبز phaseolus vulgaris (l.) و میوه خیار(l.) cucumis sativus مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین تاثیر پیش تیمار حشره با سموم ایمیداکلوپراید، دلتامترین و آبامکتین در حساسیت تریپس به نماتدهای s. carpocapsae و h. bacteriophora در غلظت های 400 و 1000 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح، علیه لارو تریپس پیاز در شرایط آزمایشگاهی مطالعه شد. در آزمایشات گلخانه ای نیز، اثر نماتدهای s. carpocapsae و h. bacteriophora در غلظت های 104 و 104×2 لارو بیماری زا در هر میلی لیتر، علیه لارو تریپس پیاز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که مراحل زندگی تریپس پیاز، غلظت ها و گونه ها/نژادهای نماتدهای بیماری زای حشرات باعث ایجاد تفاوت معنی دار در کنترل این آفت توسط نماتدها می شوند. بیشترین نرخ مرگ و میر ایجاد شده روی مراحل شفیرگی (59/92%) وپیش-شفیرگی( 92%) و به ترتیب توسط نماتدهای (t1) s. feltiae و s. carpocapsae در غلظت 1000 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح بود. کمترین نرخ تاثیر نیز توسط نژاد تجاری نماتد s. feltiae در غلظت 400 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع با 7/3% مرگ و میر بر لارو تریپس پیاز ایجاد گردید. در این آزمایشات، با افزایش غلظت، نرخ مرگ و میر تریپس افزایش یافته و مراحل پیش شفیره و شفیره حساسیت بیشتری به نماتدها داشتند. از میان گیاهان میزبان مختلف، تغذیه لاروهای تریپس از لوبیاسبز باعث ایجاد مرگ و میر بالاتری توسط نماتد s. carpocapsae شد که این مقدار در غلظت 1000 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح، 63/41% بود. پیش تیمار لاروهای تریپس پیاز توسط سموم حشره کش به ترتیب باعث ایجاد اثرات سینرژیستی و آنتاگونیستی در کارایی نماتدهای s. carpocapsae و h. bacteriophora شد. در این آزمایشات پیش تیمار سم ایمیداکلوپراید بر لاروهای تریپس پیاز و استفاده از نماتد s. carpocapsae در غلظت 1000 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح با 87/53% مرگ و میر بیشترین و پیش تیمار همین سم بر لاروها و استفاده از نماتد h. bacteriophora در غلظت 400 نماتد بیماری زا/سانتی متر مربع سطح با 56/9% مرگ و میر، کمترین اثر را ایجاد کرد. در آزمایشات شبه گلخانه ای تفاوت معنی داری بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد. با توجه به نتایج آزمایش ها، استفاده از نماتدهای steinernema spp. علیه مراحل پیش شفیره و شفیره تریپس پیاز پیشنهاد می شود. کلمات کلیدی: تریپس پیاز، نماتدهای بیماری زای حشرات، کنترل بیولوژیک، مراحل زندگی تریپس، گیاه میزبان، حشره کش ها