بررسی خصوصیات کروموزومی دو گونه مرتعی (rheum ribes و astragalus cyclophyllos)

astragalus cyclophyllos یا گون مرتعی گیاهی است چند ساله علفی از خانواده بقولات که جهت تعلیف دام بسیار خوشخوراک بوده و زنبورداران برای تهیه عسل از شهد گلهای آن استفاده می کنند. ریواس با نام علمی rheum ribes گیاهی است پایا از خانواده علف هفت بند. ساقه ریواس خاصیت مسهلی دارد و از عصاره ریشه آن برای درمان دیابت، ناراحتی های معده، آبله و سرخچه استفاده می گردد. برگ و ساقه تازه آن به عنوان سبزی مصرف می شود و همچنین برای تهیه انواع مربا، شیرینی، دسر و ترشی استفاده می گردد. گون مرتعی گونه ای آسیب پذبر و ریواس گونه ای با آسیب پذیری کمتر معرفی شده اند. تاکنون مطالعات سیتوژنتیکی برروی این دو گونه صورت نگرفته است. این پژوهش به منظور بررسی خصوصیات کروموزومی این دو گونه و تهیه کاریوتیپ آنها اجرا گردید. به همین منظور سه توده گون مرتعی و سه توده ریواس از مناطق مختلف جمع آوری و مطالعات سیتوژنتیکی بر روی آنها انجام گرفت. مطالعات سیتوژنتیکی شامل جوانه دار کردن بذور، پیش تیمار، تثبیت، هیدرولیز، رنگ آمیزی کروموزوم ها و تهیه نمونه بودکه منجر به تهیه کاریوتیپ و آیدیوگرام توده ها گردید. نتایج شمارش کروموزومی نشان داد که همه توده های گون مرتعی تتراپلویید و دارای 32 کروموزوم بوده و تمامی توده های ریواس نیز دارای 42 کروموزوم می باشد . بر اساس نتایج مشخصات کاریوتیپ و دسته بندی کاریوتیپ ها به روش استبینز، توده شماره 2 و 3 گون مرتعی در دسته کاریوتیپی a2 و توده شماره 1 گون مرتعی در دسته کاریوتیپی a1 که از تقارن کاریوتیپی بیشتری برخوردار است، جای گرفتند. بررسی مشخصات کاریوتیپ سه توده ریواس نشان داد که توده شماره 1 و 2 ریواس در گروه کاریوتیپی a1 با تقارن کاریوتیپی بیشتر و توده شماره 3 ریواس در دسته کاریوتیپی a2 با تقارن کاریوتیپی کمترقرار دارند. با بررسی پارامترهای ضریب تغییرات طول کروموزوم، درصد کل فرم، طول نسبی کوتاهترین کروموزوم، اندیس نامتقارن بودن درون کروموزومی ، اندیس نامتقارن بودن بین کروموزومی و دامنه طول نسبی مشخص شد که توده گون مرتعی شماره 2 و توده ریواس شماره 2 دارای تقارن درون کروموزومی بیشتر و توده گون مرتعی شماره 1 و توده ریواس شماره 1 دارای تقارن بین کروموزومی بیشتری هستند.