بررسی مزیت های اقتصادی کریدورهای ترانزیتی- محور بندر امام خمینی(ره) در مقایسه با بندر شهید رجایی در مسیر کریدور شمال- جنوب

کریدورها در صنعت حمل و نقل در راستای ایجاد مسیرهای اقتصادی و در جهت کاهش هزینه های حمل کالا تعریف گردیدند. در این میان کریدور شمال-جنوب (نستراک) ارتباط ترانزیتی کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج فارس و جنوب شرقی آسیا با کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و آسیای میانه را از طریق ایران برقرار می کند. در وضعیت فعلی، بندر شهید رجایی در مسیر این کریدور قرار دارد، اما با توجه به رشد و توسعه بنادر استان خوزستان و از جمله ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در بندر امام خمینی(ره)، شرایط برای اتصال رسمی این بندر به مسیر این کریدور مصوب کاملا مهیا شده است. از طرفی تراکم کالا بیش از ظرفیت در بندر شهید رجایی و در نتیجه رسوب بار کانتینری، موجب کاهش شاخص های عملیاتی و استاندارد های بین المللی متعارف در این بندر شده است؛ در حالیکه با صرف سرمایه گذاری های قابل توجه در منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی(ره)، عدم استفاده از تمام ظرفیت این بندر در بخش کانتینری مشهود است. در این صورت فرض بر این است که به دلیل کوتاه تر بودن مسیر زمینی بندر امام تا مقاصد کالاهای وارداتی و ترانزیتی، مسیر پیشنهادی این تحقیق به لحاظ اقتصادی مناسب تر باشد. روش انجام کار در این پژوهش، استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و نرم افزار expert choice است. برای انتخاب مسیر برتر (میان مسیر فعلی و مسیر پیشنهادی) در کریدور بین المللی شمال- جنوب، چهار معیار هزینه حمل و نقل، زمان حمل و نقل، ظرفیت تخلیه و بارگیری بندر و هزینه های پنهان(یارانه سوخت)، مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ثابت می شود که در صورت استفاده از مسیر پیشنهادی این تحقیق، برای 35 درصد از کالاهای کانتینری که مقاصد آنها نیمه شمالی و غربی کشور است، صرفه جویی اقتصادی قابل توجهی در هزینه حمل، زمان حمل کالا و یارانه سوخت می شود. با توجه به کاهش مسافت در حدود 500 کیلومتر در مسیر پیشنهادی نسبت به مسیر فعلی، سالانه حدود 100 میلیارد تومان در هزینه های حمل کالا، حدود 263 میلیارد تومان در یارانه سوخت و حدود 22 ساعت در یک بار تردد در زمان حمل جاده ای، صرفه جویی خواهد شد.