بررسی اثربخشی « مدیریت استرس» بر شاخص های ایمنی شناختی، روانشناختی و تنفسی در جانبازان شیمیایی ریوی

مقدمه ایران در جریان جنگ تحمیلی با عراق حدود 34000 جانباز مواجهه یافته با گاز خردل دارد که هنوز دهها هزار نفر از آنها از مشکلات تنفسی رنج می برند. این افراد علاوه بر بیماری جسمانی مزمن دارای مشکلات متعدد سلامت روان هستند. تا کنون درمان جانبازان شیمیایی بیشتر بر پایه علامت درمانی و استفاده از کورتیکواستروئیدها بوده است. امروزه یافتن درمانهای دارویی و غیر دارویی نوین، با هدف بهبود عملکرد تنفسی و افزایش کیفیت زندگی این افراد امری ضروری است که مداخلات روانشناختی مانند مدیریت استرس می تواند از جمله این درمانها باشد. روش این مطالعه مداخله ای از نوع نیمه تجربی است.جامعه آماری شامل جانبازان شیمیایی تنفسی ساکن استان تهران دارای ضایعه تنفسی خفیف تا متوسط، عدم سابقه اختلالات روانپزشکی عمده و بیماریهای طبی مزمن دیگر و عدم مصرف داروهای مرتبط با آنها بودند. از میان این افراد تعداد 42 نفر با میانگین سنی 47 سال به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 14 نفره دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل، جایگزین شدند. ابزارها و آزمایشات مورد استفاده شامل پرسشنامه های سلامت عمومی 28 ، کیفیت زندگی sf-36 و پرسشنامه تنفسی سنت جرج، تست اسپیرومتری و نمونه گیری خون بودند که در دو نوبت قبل و بعد از مداخلات در مورد هر سه گروه انجام شد. یکی از گروه های آزمایشی هشت جلسه درمان گروهی «کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی» یا mbsr و گروه دیگر آزمایشی هشت جلسه درمان گروهی «رهایی هیجانی» یا eft دریافت کرده و اعضای گروه کنترل نیز در لیست انتظار قرار گرفتند. یافته ها تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که وضعیت سلامت روان، کیفیت زندگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، در هر دو گروه آزمایشی، بعد از درمان نسبت به قبل از درمان بهبود معنادار داشته است. شاخص های اسپیرومتری بعد از درمان نسبت به قبل از درمان تفاوت معنادار نداشت. از نظر شاخص های ایمنولوژیکی نتایج نشان داد که هر دو مداخله درمانی توانستند پاسخ تکثیر لنفوسیتی را در هر دو گروه آزمایشی افزایش معنادار داده و جلوی افزایش بیش از حد اینترلوکین17 را بگیرند. اما در درصدهای سلولهای لنفوسیتیcd4+ ، +cd8+, cd4+/cd8 تغییرات معنادارمشاهده نشد غیر از سلولهای کشنده طبیعی یا nk-cell که در گروه کنترل افزایش معنادار داشت. نتیجه گیری مداخلات مدیریت استرس(تکنیک های کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و رهایی هیجانی) توانستند وضعیت سلامت روان، کیفیت زندگی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و پارامترهای ایمنی شناختی را در جانبازان شیمیایی تنفسی بهبود بخشند.