مطالعه همبستگی تغییرات ماهیانه پهنه تبخیر و تعرق مرجع با پارامترهای هواشناسی و جغرافیایی در حوضه کرخه با استفاده از تکنیک gis.

در پژوهش حاضر به منظورارزیابی نقشه های توزیع مکانی تبخیر و تعرق مرجع (et0) در حوضه کرخه بزرگ با استفاده از حداقل داده ها، از داده های هواشناسی 24 ایستگاه سینوپتیک در دوره آماری 2009-1998 واقع در این حوضه و نواحی اطراف آن استفاده گردید. مقادیر et0 با دو روش fao 56و hsبه کمک نرم افزار ref-et برای ایستگاه هامحاسبه و سپس روش های مختلف درونیابی به داده های دو روش، برازش داده شد. انتخاب روش مناسب درونیابی براساس روش ارزیابی متقابل صورت گرفت. نتایج بیانگر دقت بیشتر روش کریجینگ معمولی می باشد. سپس، پهنه مکانی داده های ایستگاهی et0 حاصل از دو روش fao 56 و hs در محیط نرم افزار arcmap برای12 ماه سال ترسیم و طبقه بندی شدند. پس از محاسبه مساحت اختصاص یافته به هر بازه، پهنه مکانی دو روش با یکدیگر مقایسه شدند. به منظور تبدیل مقدار مساحت روش hs به مساحت همان بازه در روش fao 56، بین مقادیر مساحت بدست آمده از پهنه مکانی دو روش، رابطه رگرسیونی برازش داده شد. با استفاده از روابط رگرسیونی به دست آمده می توان مقدار مساحت روش hs را به مساحت همان بازه در روش استاندارد (fao 56) تبدیل نمود. باید توجه داشت که در روش ذکر شده، با تغییر بازه بندی et0 برای هر ماه، رابطه رگرسیونی نیز تغییر خواهد کرد؛ نتایج تحقیق نشان می دهد که روش hs در تولید پهنه et0 به طور متوسط نسبت به روش استاندارد fao 56 مقادیر et0 را حدود 54% بیشتر تخمین می زند. لذا به منظور رفع نواقص موجود در استفاده از روش hs در تولید پهنه مکانی et0؛ همچنین دست یابی به پهنه مکانی et0 به صورت غیر مستقیم از حداقل پارامترهای هواشناسی، نخست رابطه رگرسیونی بین et0 به عنوان متغیر وابسته و پارامترهای هواشناسی به عنوان متغیرهای مستقل برازش داده شد. منظور از روش غیر مستقیم تولید پهنه et0، روشی است که با کاربرد رابطه رگرسیون بین پهنه پارامترهای هواشناسی، پهنه et0 تولید می گردد و روش مستقیم نیز روشی است که ابتدا داده های et0 ایستگاهی با استفاده از روش fao 56 در نرم افزار ref-et محاسبه شده و سپس پهنه et0 تولید می گردد.در روابط رگرسیونی معرفی شده برای 12 ماه سال بالاترین ضرایب همبستگی مربوط به 4 پارامتر دمای هوای حداکثر و حداقل، سرعت باد در ارتفاع 2 متری و رطوبت نسبی می باشد. در ادامه، رابطه رگرسیونی براساس این 4 پارامتر برای تخمین et0 نقطه ای ایستگاه های مورد مطالعه استخراج شد. با توجه به روش درونیابی مناسب برای هر یک از 4 پارامتر موجود در رابطه رگرسیونی، پهنه مکانی هر پارامتر به صورت لایه های مجزا در نرم-افزار gis (arc map) تولید و مدل رگرسیونی به دست آمده برای هرماه به لایه ها برازش داده شد. خروجی این فرآیند، پهنه مکانی et0 در حوضه مورد مطالعه می باشد. در انتها، صحت پهنه مکانی به دست آمده، با استفاده از معیارهای ارزیابی مدل از قبیل ضریب تعیین، میانگین خطای مطلق (mae)، راندمان مدل (ef) و درصد خطای نسبی (re) بررسی گردید. نتایج معیارهای اعتبارسنجی نشان دهنده دقت مناسب روش تولید پهنه مکانی et0 به صورت غیر مستقیم از حداقل پارامترهای هواشناسی ذکر شده در حوضه کرخه بزرگ می باشد؛ با کاربرد این روش می توان بدون استفاده از نرم افزار ref-et و با کاربرد حداقل داده های هواشناسی، پهنه مکانی et0 را تولید نمود.