تشخیص ژن های پا کوتاهی حساس و غیر حساس به جیبرلیک اسید در باقلا و بررسی ارتباط پاکوتاهی با خصوصیات آگرونومیکی و فیزیولوژیکی

باقلا (vicia faba l.) از جمله حبوبات مهم می باشد که سابقه کشت زیادی دارد. دانه های باقلا به علت دارا بودن پروتئین بالا، نشاسته، سلولز و مواد معدنی برای تغذیه انسان و دام با ارزش تلقی می شود. به منظور شناسایی ژن های پاکوتاه حساس و غیر حساس به جیبرلیک اسید و ارتباط پاکوتاهی با خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی، 2 آزمایش، یکی با 12 ژنوتیپ وارداتی باقلا در قالب طرح کرت های خرد شده و دیگری با 10 ژنوتیپ با طرح پایه ی کاملاً تصادفی ، هر دو با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی و آزمایشگاه دانشگاه شهرکرد در سال 1391 اجرا شدند. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تأثیرکلی ga بر صفت ارتفاع مثبت است. همچنین نتایج مقایسه میانگین برای صفت ارتفاع نشان داد که ژنوتیپ ها در شرایط نرمال به 3 گروه پابلند (cqlumbo، aurova، disco و fuego) ، متوسط (tatto، espensso، melodie، gracia و alexia) و پاکوتاه (114870، 13284 و 112266) تقسیم بندی می شوند. همچنین نتایج از این آزمایش نشان دادند که همه ی ژنوتیپ های پابلند، متوسط و پاکوتاه غیر حساس به ga هستند و تنها ژنوتیپ متوسط (alexia) حساس به ga می باشد. در شرایط نرمال، ژنوتیپ های پاکوتاه 114870 و 13284 بیشترین مقدار قطر ساقه، تعداد برگ، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف بارور، بزرگترین طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد دانه، وزن خشک ریشه و وزن خشک اندام هوایی را داشتند. ژنوتیپ پاکوتاه 13284 بیشترین مقدار کلروفیل a و کلروفیل b را داشت. همچنین هر 3 ژنوتیپ پاکوتاه 112266، 114870 و 13284 بیشترین تعداد روزنه را دارا بودند. ژنوتیپ های پاکوتاه (112266، 114870 و 13284) کمترین میانگین مربوط به درجه روز رشد تا گلدهی، غلاف دهی و رسیدگی را داشتند. با توجه به ضرایب همبستگی فنوتیپی بین ارتفاع با اکثر صفات اندازه گیری شده همبستگی های معنی داری وجود داشت. بین ارتفاع با تعداد گره، تعداد میانگره، تعداد برگ، قطر ساقه، کلروفیل a، کلروفیل b، وزن خشک کاه و کلش، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، درجه روز رشد تا گلدهی، درجه روز رشد تا غلاف دهی، درجه روز رشد تا رسیدگی همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. نتایج به دست آمده از رگرسیون مرحله ای نشان داد که تعداد میانگره، طول میانگره و تعداد دانه مهمترین صفات موثر در ارتفاع ژنوتیپ های باقلا بودند. نتایج به دست آمده از تجزیه کلاستر نشان داد که ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد بررسی با هم متفاوت بودند. دندروگرام حاصل از صفات مورفولوژیکی نشان داد که ژنوتیپ های 112266 و 114870 در یک گروه قرار گرفتند و نسبت به دیگر ژنوتیپ ها کوتاهتر بودند. نتایج به دست آمده از آزمایش 2 در ارتباط با بررسی اثر جیبرلیک اسید بر روی خصوصیات کلئوپتیل 10 ژنوتیپ وارداتی باقلا نشان داد که جیبرلیک اسید تأثیر معنی دار بر روی صفات مربوط به کلئوپتیل ندارد. همچنین با توجه به ضرایب همبستگی فنوتیپی در آزمایش 2 بین طول کلئوپتیل با وزن کلئوپتیل و بین قطر کلئوپتیل با وزن کلئوپتیل (در سطح 1 درصد) همچنین بین قطر کلئوپتیل و طول کلئوپتیل (در سطح 5 درصد) همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که ژنوتیپ espensso دارای بیشترین مقدار میانگین برای صفت قطر کلئوپتیل، طول کلئوپتیل و وزن کلئوپتیل می باشد.