مقایسه تکیه در گونه های اصفهانی و یزدی: پژوهشی صوت شناختی

جهت انجام این پژوهش دو گویشور مرد اصفهانی و دو گویشور مرد یزدی انتخاب کردیم. در انتخاب گویشوران تلاش شد که همگی میانسال ، بومی منطقه و دیپلمه باشند و تماس کمتری با فارسی معیار داشته باشند. جهت بررسی همبست? صوت شناختی تکی? واژگانی در گونه های مورد نظر، نخست چهار جفت کمینه انتخاب کردیم و از گویشوران خواستیم تا جفت های کمینه را سه بار ادا کنند. با ضبط و تحلیل صدای گویشوران توسط نرم افزار پرت و با بررسی همبسته های دیرش، شدت و بسامدپایه واکه های واژه های یادشده، همبست? صوت شناختی تکی? واژگانی در دو گون? مورد بحث را مشخص کردیم. سپس جهت مشخص کردن جایگاه تکیه در گونه های مورد نظر نه صورت اسمی، هفت صورت صفتی و دوازده صورت فعلی انتخاب کردیم و با ضبط و تحلیل صدای گویشوران، جایگاه تکیه را در مقوله های اسم، صفت و فعل مشخص کردیم. جهت تعیین همبست? صوت شناختی تکیه در گونه اصفهانی از چهار جفت کمینه دوهجایی استفاده کردیم. پس از اندازه گیری دیرش، شدت و بسامد پایه در این واژه ها مشخص شد که هجای دوم نسبت به هجای اول از دیرش بیشتری برخوردار است و این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار است. تفاوت هجای اول و دوم واژه های دوهجایی در بسامد پایه و شدت معنی دار نبود. بنابراین می توان دیرش را همبسته صوت شناختی تکی? واژگانی در این گونه قلمداد کرد (در عین حال، بسامد پایه در واژه های اصفهانی از الگوی خاصی پیروی می کرد، بدین معنا که در اسم و صفت بسامد پایه هجای ماقبل آخر و در فعل هجای دوم که معمولاً با پایه فعلی تطبیق می کرد، بسامد پایه بالاتری نسبت دیگر هجاها داشتند). پس از بررسی داده های به دست آمده در خصوص گونه یزدی مشخص شد که هجای اول نسبت به هجای دوم از شدت و بسامد پایه بیشتری برخوردار است و این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار است. بنابراین می توان شدت و بسامدپایه را همبسته صوت شناختی تکیه واژگانی در گونه یزدی قلمداد کرد. نتایج حاصل از بررسی داده های پژوهش چنین نشان داد که در گونه اصفهانی، جایگاه تکی? واژگانی در مقوله اسم و صفت، هجای آخر و در مقول? فعل هجای دوم واژه است. در گون? یزدی، جایگاه تکی? واژگانی در مقوله های اسم، صفت و فعل، هجای ماقبل آخر واژه است. در پژوهش حاضر همبست? صوت شناختی و جایگاه تکی? واژگانی در دو گون? اصفهانی و یزدی مورد بررسی قرار گرفت. همبسته های صوت شناختی بسامدپایه و دیرش را برای گون? اصفهانی و بسامد-پایه و شدت را برای گون? یزدی به عنوان همبسته های صوت شناختی تکیه واژگانی مشخص کردیم. سپس با تحلیل گروهی از اسم ها، صفت ها و صورت های فعلی مختلف به بررسی جایگاه تکیه در این دو گونه پرداختیم. نتایج حاصل از بررسی داده های پژوهش چنین نشان داد که در گونه اصفهانی، جایگاه تکیه واژگانی در مقوله اسم و صفت، هجای آخر و در مقوله فعل هجای دوم واژه است. در گونه یزدی، جایگاه تکیه واژگانی در مقوله های اسم، صفت و فعل، هجای ماقبل آخر واژه است.