وظایف و مسئولیت های وصی در اداره اموال صغار در فقه امامیه و حقوق ایران

حمایت از اطفال در ابعاد مالی و غیرمالی در سه محور ولایت، حضانت و قیمومت، مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. ولی خاص شامل پدر، جدّ پدری و همچنین وصیّ منصوب از طرف ایشان بوده که دارای اختیارات تام در امور مالی و غیرمالی صغیر و طفل بالغ غیر رشید می باشد. ولایت به دو معنای عام و خاص به کار می رود. ولایت عام به معنای سلطه ای است که شخص بر جان و مال دیگری پیدا می کند و اداره امور او را به طور کلی عهده دار می شود. مانند ولایت پدر، جدّ پدری و حاکم. جایگاه ولایت خاص روابط خانوادگی می باشد و عبارت است از: «اقتداری که قانونگذار به منظور اداره امور مالی و تربیت کودک، سفیه یا مجنونی که حجرشان متصل به زمان صغر است به پدر و جدّ پدری اعـطاء مـی کند». پدر، جدّ پدری و وصیّ منصوب از طرف یکی از آنان، ولیّ خاص طفل نامیده می شود. طبق قانون مدنی ولیّ در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی علیه، نماینده قانونی می باشد. هم چنین قانون گذار به پدر یا جدّ پدری اجازه داده، تکلیف ولایت محجور را بعد از فوت خود معین نماید. مطابق این ماده هر یک از پدر و جدّ پدری بعد از وفات دیگری می توانند، برای اولاد خود که تحت ولایت وی می باشند، وصیّ معین کند تا بعد از فوت خود در نگهداری و تربیت آنان مواظبت کرده و اموال آنها را اداره نماید. اختیارات وصیّ با توجه قانون امور حسبی و قانون مدنی همانند اختیارات پدر و جدّ پدری است و همان اختیاراتی که پدر و جدّ پدری نسبت به اولاد صغیر خود دارند، وصیّ نیز نسبت به صغیر خواهد داشت. ولیّ در کلیه امور مالی و غیرمالی صغیر اختیار تام دارد. در قانون مدنی آمده است: «در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی علیه، ولیّ نماینده قانونی وی می باشد». وصیّ که ولیّ منصوب است طبق شرع و قانون موضوعه تکالیف و مسئولیت هایی در قبال کودک صغیر دارد که از جمله خطیرترین آن ها مسئولیتِ اموال و اداره آن می باشد. حفظ، امانت و نگه داری اموال، رعایت غبطه طفل صغیر ـ بدین معنا که وصیّ عملی انجام ندهد که موجب فساد مالی مولی علیه (صغیر) شود، که گاه در قالب برخی معاملات با اموال صغیر هم چون تجارت نمایان می گرددـ و انجام تکالیفی که در شرع و قانون معیّن گردیده است که از آن تعبیر به مسئولیتِ « اداره اموال صغار» می شود؛ از جمله مهم ترین مباحث مطروحه در این نوشتار است. در ادامه برخی فروعات مرتبط با این مسئولیت، چون رسیدگی به تخلفات وصیّ، انحلال و اتمام وصایت و چند موضوع فرعی مورد بررسی قرار می گیرد. در این پایان نامه مسائل فقهی و حقوقی و ادله ی طرح شده با روش تحلیلی ـ انتقادی و استدلالی مورد بررسی قرارگرفته است، تا در جهات مختلف علمی به تبیین و تحلیل مجموعه تکالیف و مسئولیت های وصیّ در اداره اموال صغار پرداخته شود. بررسی رجال و سند احادیث و بیان نظرات فقهای هر عصر و نقد آن از نمونه های قابل بیان است.