چگونگی فهم متون دینی(قرآن و سنت) از دیدگاه ملاصدرا و بازتاب مباحث فلسفی وی در آن

چکیده تمام نما: مطالب این پایان نامه در دو فصل اصلی ارائه شده است؛ فصل اول مفاهیم کلیدی تفسیر قرآن از دیدگاه ملاصدرا، و فصل دوم بازتاب نظرات فلسفی وی در تفاسیر قرآن. در فصل نخست برای فهم چگونگی متون دینی (قرآن) سعی بر آن است که به شیوه ای استقرایی (البته نمی توان گفت استقرای تام) مفاهیم اساسی و کلیدی تفسیر ملاصدرا از میان آثار وی بیرون کشیده شود. مراد ما از مفاهیم کلیدی و اساسی اصول کلی و زیرساخت های فکری و پیش فرض های یک مفسر است که تفسیر او بر آنها مبتنی است. در این فصل ابتدا به بررسی تفاوت میان ظاهر و باطن و شیوه دست یابی به باطن متون از منظر ملاصدرا می پردازیم. سپس با ارائه تعریفی از تفسیر و تاویل و بررسی تفاوت میان این دو امر، به ملاکی برای درستی یا نادرستی تفسیر و تاویل ارایه شده از متون توسط ملاصدرا دست می یابیم. اینکه آیا ملاصدرا حد و مرزی برای تفاسیر و تاویلات خود قائل بوده و اینکه آیا از روش ثابتی در تفسیر و تاویل متون پیروی می کرده از موارد مورد بررسی در این رساله خواهد بود. سپس این موضوع بررسی می شود که «تفسیر به رأی» از آیات و احادیث از منظر ملاصدرا به چه معنایی است؟ بررسی شرایط فهم باطن قرآن، وحی و الهام، زبان رمز و اشاره و منابع، روش و گرایش تفسیری ملاصدرا نیز از دیگر مباحث بررسی شده در این فصل است. اما در فصل دوم سعی بر آن است که در یک دسته بندی موضوعی، بازتاب های نظرات فلسفی ملاصدرا در تفاسیر قرآن کریم را در چندین محور جمع آوری کنیم. بررسی مباحثی مانند توحید، خداشناسی و حقیقت نور و جود، انسان شناسی، علم، علیت و حوادث قیامت، معاد و مرگ و شفاعت و غیره از جمله مباحثی است، که در این فصل آورده شده است. این چندین محور اشاره شده از بازتاب های نظرات فلسفی ملاصدرا در تفسیرهای قرآنی وی، نیز دسته بندیی استقرایی بوده و نمی توان ادعا کرد شامل همه بازتاب ها و همه نظرات فلسفی ملاصدرا می شود. در پایان نیز این بحث بررسی می شود که تفاسیر ارائه شده از ملاصدرا، یک تفسیر ایده ال است یا در زمره تحمیل و تطبیق قرار می گیرد.