تغییرپذیری زمانی مقدار و ویژگی های ریخت سنجی رسوبات معلق و بستر در اثر برداشت معادن مختلف شن و ماسه

تحلیل رفتار هیدرولیکی و هیدرولوژیکی رودخانه ها نقش مهمی در مدیریت بهینه آن ها ایفا می کند. بر همین اساس، بررسی عوامل موثر طبیعی و دخالت های انسانی بر تغییر رفتار رودخانه ها از اهمیت به سزایی برخوردار است. برداشت مصالح شن و ماسه از بستر رودخانه ها باعث تغییر ویژگی های هیدرولیکی و هندسی رودخانه ها می شود که مشکلات متعددی را به همراه دارد. حال آن که مطالعات مربوط به تأثیر معادن مختلف برداشت شن و ماسه بر رفتار رسوبی رودخانه ها کم تر مورد توجه قرار گرفته است. لذا پژوهش حاضر به بررسی تأثیر معادن واز علیا با شدت برداشت کم و به صورت دستی، واز سفلی با برداشت نیمه سنگین و معدن آلش رود با برداشت تجهیزات سنگین در استان مازندران بر میزان غلظت و دانه بندی رسوبات معلق و بستر و ویژگی های ریخت سنجی رسوبات بستر به صورت ماهانه از بهمن 1390 تا دی 1391 پرداخته شده است. تحلیل نتایج حاصل از دانه بندی لیزری رسوبات معلق و هم چنین دانه بندی و ریخت سنجی رسوبات بستر با استفاده از پردازش تصویر و کاربرد نرم افزارهایgias وgradistat در نمونه های برداشت شده از مقاطع بالادست و پایین دست معادن مذکور نشان داد که وقوع بارش، سطح و مقدار فعالیت معادن و تغییرپذیری مولفه های موثر بر انتقال رسوب از قبیل ریزش دیواره ها، تغییر شیب و دبی حاصل از معدن کاوی در بستر رودخانه، از عوامل موثر بر تغییرات زمانی ویژگی های مورد بررسی در مقاطع بوده اند. هم چنین بر طبق نتایج بررسی های آماری، دامنه تأثیرپذیری متغیرهای مطالعاتی از فعالیت های ناشی از برداشت معدن شن و ماسه در اغلب متغیرها غیر معنی دار (07/0<p) ارزیابی شد. عدم استمرار فعالیت معادن مزبور و طبعاً عدم تأثیر دراز مدت دخالت های ناشی از آن ها و فاصله محل های نمونه برداری از معادن مورد مطالعه در کنار تأثیرگذاری برداشت معادن در فاصله محدود را می توان به عنوان دلایل عمده عدم وجود اثر معنی دار معادن برداشت شن و ماسه بر ویژگی های دانه بندی رسوبات معلق و بستر و ریخت سنجی رسوبات بستر در رودخانه های مورد بررسی ?محسوب نمود.