بررسی سطح و روند شهرنشینی و عوامل مرتبط با آن در کشورهای منتخب آسیا و اقیانوسیه با تاکید بر ایران طی دوره 2050-1950

هدف اصلی این تحقیق، بررسی سطح و روند شهرنشینی الگوها و عوامل مرتبط با آن در کشورهای منتخب آسیا و اقیانوسیه طی دوره 2050- 1950 با تاکید بر ایران است. برای تدوین چارچوب نظری این تحقیق از نظریه دیویس که تحول شهرنشینی در جهان را طی سه مرحله کاملا مجزا از یکدیگر تقسیم بندی کرده به عنوان الگوی نظری انتخاب نمودیم. روش مورد مطالعه اسنادی است و اطلاعات و داده های مورد نیاز را از سایت سازمان ملل و بانک جهانی جمع آوری کرده و سپس با استفاده از نرم افزارexcel ، spss داده ها را تجزیه و تحلیل کردیم. با توجه به میزان و سطح شهرنشینی کشورها مورد مطالعه را به سه گروه تقسیم نموده ایم که عبارتند از: الف) کشورهای پیشتاز: که مراحل گذار جمعیتی و شهرنشینی را با سرعت بالایی طی کرده اند و درصد شهرنشینی در آنها بالاست از ویژگی این کشورها می توان به کاهش نرخ موالید به میزان کمتر از حد جایگزینی و افزایش نسبت کهنسالان در کل جمعیت اشاره نمود. ب) کشورهای میانه رو: که مراحل گذار جمعیتی و شهرنشینی نسبت به کشورهای متاخر با سرعت بالاتری طی کرده اند و سرعت تغییر شهرنشینی در آنها متوسط است. ج) کشورهای متاخر که گذار جمعیتی و شهرنشینی را دیرتر از دیگر کشورها تجربه کرده اند و سطح شهرنشینی در آنها پایین است. یافته های بدست آمده نشان می دهند که بین درصد رشد شهرنشینی و تحولات جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی رابطه ای قوی وجود دارد. به عبارتی رشد شهرنشینی به عنوان تابعی از تغییرات شاخص های جمعیتی (از جمله میزان باروری کل، مرگ و میر عمومی، امید زندگی در بدو تولد، میزان رشد سالانه جمعیت و میانگین سن) و عوامل اقتصادی (از جمله درآمد سرانه و ضریب جینی) و عوامل اجتماعی (سطح تحصیلات، سطح توسعه انسانی، میانگین سال های مدرسه روی، کاربران اینترنتی و جمعیت سالمند)در این کشورها به شمار می آید. بنابراین گذار شهرنشینی و جمعیتی در بین سه گروه (پیشتاز، میانه رو و متاخر) کاملا به سوی همگرایی رفته و تفاوت اندکی در بین شاخص های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی آنها دیده می شود. این نشان می دهد که ترتیبات و نظم جهانی در گذار جمعیتی و گذار شهرنشینی حفظ می شود و این می تواند ناشی از عوامل ساختاری درون این کشورها باشد. واژگان کلیدی: شهرنشینی، عوامل جمعیتی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، تمرکزگرایی شهری