مقایسه چند رقم داخلی و خارجی زیتون از نظر کمیت و کیفیت روغن

چکیده یکی از مهمترین عوامل در گسترش موفق سطح زیر کشت درختان زیتون، شناسایی و انتخاب رقم مناسب برای هر منطقه جغرافیایی برای تولید کمی و کیفی روغن زیتون می باشد. به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی 12 ژنوتیپ مختلف زیتون بر اساس صفات مورفولوژیک، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. صفات کمی مورد ارزیابی شامل طول میوه، قطر میوه، ضخامت میوه، وزن میوه، طول هسته، قطر هسته، ضخامت هسته، وزن هسته، طول برگ و عرض برگ بود. صفات کیفی شامل محل بیشترین قطر میوه، تقارن میوه، شکل نوک میوه، شکل ته میوه، وجود عدسک، تراکم عدسک، وجود پستانک، شکل میوه، تقارن هسته، محل بیشترین قطر هسته، شکل نوک هسته، شکل ته هسته و شکل هسته بود. شاخص‎های کیفی روغن زیتون نظیر اسیدیته، ارزش پراکساید، شاخص های اسپکتروفتومتری k232 ,k270، کلروفیل و کارتنوئید کل و ترکیب اسیدهای چرب روغن مطالعه گردید. تجزیه خوشه ای بر اساس داده های کمی مورفولوژیک، ژنوتیپ-ها را در سه کلاستر اصلی گروه بندی نمود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر درصد روغن در ماده خشک و تر تنوع قابل ملاحظه ای دارند. در مرحله بعد کیفیت روغن در چهار ژنوتیپ برتر از نظر درصد روغن شامل زرد، بلیدی، لچینو و آربیکن بررسی شد. تجزیه ترکیب اسیدهای چرب نشان داد که رقم بلیدی بالاترین میزان اسید اولئیک و اسید لینولنیک (به ترتیب 06/78، 513/0 درصد) و و رقم زرد، بیشترین میزان اسید پالمتیک (10/19 ‎درصد) را داشتند و ارقام از نظر مقادیر اسید های چرب لینولئیک و استئاریک اختلاف معنی دار نداشتند. بیشترین میزان کلروفیل و کاروتنوئید در روغن رقم لچینو (به ترتیب 163/1 و 718/0 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. از نظر ارزش پراکساید روغن، رقم لچینو بیشترین میزان (33/11 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم روغن) و رقم زرد کمترین میزان (8/7 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم روغن) ارزش پراکساید را نشان دادند. بیشترین میزان شاخص اسپکتروفتومتری k232، در رقم آربیکن بود و از نظر شاخص k270، بین ارقام اختلاف معنی دار وجود نداشت. همچنین میزان اسیدیته آزاد در نمونه های روغن اختلاف معنی داری را از نظر آماری نشان نداد. کلمات کلیدی: روغن زیتون، شاخص های فیزیکوشیمیایی، کروماتوگرافی گازی، تجزیه خوشه ای صفات مورفولوژیک.