نقش ساخت حاکمیت و فرهنگ دوره ی سلجوقیان در خردورزی

دیوان سالاری توسعه اقطاع ایجاد نهادهای آموزشی گسترده و وسعت قلمرو-از ماورالنهر تا حوزه مدیترانه –دوره ی سلجوقیان را نسبت به دوره های قبلی متمایز کرده است. با شروع حکومت سلجوقیان زمینه های افول خردورزی در این دوره فراهم شد. این دوره نسبت به دوره های پیشین نظیر دوره ی سامانیان و دوره ی آل بویه دیگر از ظهور نخبگان متعدد در زمینه های مختلف علمی که برآیندی از شعور اجتماعی بالا بودند خبری نبود ساختار حاکمیت و فرهنگ دوره ی سلجوقیان زمینه ساز افول خردورزی شدند تقاوت ساختار حاکمیت ترکمانان سلجوقی با ساخت حکومت ایرانی زمینه را برای فعالیت نیروهای گریز از مرکز و بی ثباتی جامعه معیا کرد. طبقه ی حاکمه به محدود کردن گروه های عقل گرا مانند فلاسفه و معتزلیان پرداخت در این راستا از مدارس بهره گرفت. نگرش طبقه ی حاکمه نسبت به علوم عقلی و نخبه پروری در این زمینه بعد از عصر خواجه نظام الملک نیز تعدیل نشد بلکه با قدرت گیری امرا و اتابکان به سمت نظامی گری پیش رفت ساخت فرهنگی جامعه نیز توامان با منازعات فرقه ای بود که به انزواگزینی، فرار، تبعید و قتل نخبگان انجامید. در این دوره تصوف گسترش یافت صوفیان همگام با فقهای اشعری مذهب در مقابل نیروی عقل گرا ایستادگی کردند که به طرد خردورزی و جمودفکری منجر گشت. در این تحقیق سعی شده به عوامل زمینه ساز افول خردورزی در دوره ی ساجوقیان پاسخ داده شود لازم به ذکر است اطلاعات این پژوهش به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده و به روش تحلیل و توصیفی و ارایه گردیده است.