بررسی برخی شاخص های فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی ناشی از برهمکنش علف کش تریفلورالین و سه گونه قارچ میکوریز در گیاه آفتابگردان (helianthus annuus l)

یکی از روش های رایج کنترل علف های هرز مزارع آفتابگردان، استفاده از سموم علف کش بویژه تریفلورالین است. تریفلورالین از جمله علف کش هایی است که در خاک و قبل از کاشت مصرف می شود و جزء خانواده ی نیتروآنیلین ها بوده و با جلوگیری از تقسیم و طویل شدن سلولها عمل می کند که برای کنترل طیف وسیعی از علف های هرز پهن برگ و علف های هرز خانواده گرامینه استفاده می شود. این تحقیق به مطالعه تأثیر تریفلورالین بر ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان آفتابگردان تلقیح شده با سه گونه قارچ میکوریزا (g.etunicatum، g.versiforme، g.intraradices) و گیاهان غیر میکوریزایی، تحت شرایط گلخانه ای پرداخته است. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با 6 سطح غلظت تریفلورالین (ppm 25، 20، 15، 10، 5، 0) و با دو تیمار قارچ (با و بدون قارچ) در سه تکرار برای قارچ های g.etunicatum، g.versiforme و g.intraradices انجام گرفت گلدان های میکرویزایی با 20 گرم از مایه تلقیح هر قارچ مخلوط شدند. گلدانهای غیرمیکوریزایی نیز همین مقدار مایه تلقیح را که توسط اتوکلاواستریل شده بود را دریافت کردند هر گلدان حاوی دو بذر آفتابگردان بود. گیاهان تیمار شده با تغذیه از محلول غذایی هوگلند 1/2 در یک اتاقک رشد با محدوده دمایی 20 تا 35 درجه سانتی گراد و دوره نوری 10/14 (روز:شب) و رطوبت نسبی 60 تا 70 درصد رشد کردند. برگ و ریشه گیاهان 35 روزه مورد بررسی قرار گرفت بدشکلی، زردشکلی، پیچیدگی و عدم تقارن برگها و بافت مردگی حاشیه برگ ها هم در گیاهان میکوریزایی و هم در گیاهان غیرمیکوریزایی مشاهده شد. کاربرد علف کش باعث مهار رشد ریشه های جانبی و گرزی شکل شدن ریشه ها می شود. قارچ های میکوریزای آربوسکولار تاثیر قابل توجهی بر وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی در گیاهان مورد مطالعه شد. در این بررسی افزایش غلظت تریفلورالین باعث کاهش طول اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، حجم ریشه، قطر ساقه و طول اولین میانگره در گیاهان میکوریزایی و غیرمیکوریزایی شد که این کاهش در گیاهان میکوریزایی کمتر از گیاهان غیرمیکوریزایی می باشد. تعیین محتوای رنگیزه های فتوسنتزی نشان داد که غلظت های متوسط علف کش باعث افزایش کلروفیل b،a و کاروتنوئید در گیاهان آفتابگردان میکوریزایی و غیرمیکوریزایی شد اما میزان رنگیزه های فتوسنتزی در غلظت های زیاد علف کش کاهش یافت. اما این کاهش در گیاهان میکوریزایی پایین تر از گیاهان غیر میکوریزایی بود با افزایش غلظت تریفلورالین محتوای پروتئین کل در اندام هوایی و ریشه گیاهان بتدریج کاهش و سپس در غلظت ppm 20 افزایش یافت. محتوای قندهای محلول در ریشه و اندام هوایی گیاهان میکوریزایی و غیرمیکوریزایی در غلظت ppm10 افزایش و سپس در غلظت های بالا کاهش یافت. با افزایش غلظت حشره کش محتوای پرولین، آمینواسیدهای آزاد و مالون دی آلدئید در گیاهان میکوریزایی و غیر میکوریزایی افزایش یافت. فعالیت آنزیم های سمیت زدا شامل آسکوربات پراکسیداز (apx) و گایاکول پراکسیداز (gpx) در گیاهان میکوریزایی و غیر میکوریزایی نیز افزایش یافته، اما افزایش فعالیت این آنزیمها در ریشه گیاهان میکوریزایی بالاتر بود. کاهش معنی دار طول ریشه همزیست در گیاهان تلقیح شده با سه گونه قارچ با افزایش غلظت تریفلورالین مشاهده شد. درصد همزیستی در گیاهان تلقیح شده با قارچ g.versiforme در مقایسه با گیاهان تلقیح شده با دو گونه قارچ دیگر بیشتر بود که احتمالا به مقاومت بیشتر اسپورهای این قارچ در برابر غلظت های زیاد تریفلورالین مربوط می شود نتایج به طورکلی نمایانگر بهبود شرایط رشدی و فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان آفتابگردان تحت سمیت علف کش تریفلورالین در اثر همزیستی میکوریزایی با قارچ های فوق می باشد.