تأثیرات تصوّف بر مقتل نگاری کربلا از قرن هفتم تا دهم هجری قمری (با تکیه بر کتاب های مثیر الأحزان و منیر سبل الأشجان، اللّهوف علی قتلی الطّفوف، روضه الشّهداء)

در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای و تکیه بر منابع به این سوال اصلی پاسخ گفته شود، که مقتل های نوشته شده درباره ی واقعه ی کربلا از قرن هفتم تا دهم هجری قمری، از اندیشه های صوفیانه چه تأثیراتی پذیرفته اند؟ فرضیه ی ما این است که همزمان با گسترش اندیشه های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم به بعد، رویکردهای صوفیانه نیز در مقتل نگاری کربلا در این دوره بیشتر شده است. این مطلب با مطالعه ی متون مکتوب این دوره و توجّه به یکی از شاخصه های اندیشه ی تصوّف در این دوره، یعنی نزدیکی آن به معارف شیعی قابل مطالعه و بررسی است. در این راستا سه مقتل مثیر الأحزان ابن نما، لهوف سید بن طاووس و روضه الشّهدا واعظ کاشفی بعنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که در دوره ی مورد بحث، با گذشت زمان تأثیرپذیری از تصوّف نیز در مقاتل بیشتر شده است. روضه الشّهدا اگرچه در مجموع یک کتاب تاریخی است امّا با توجّه به عقاید صوفیانه ی نویسنده ی آن و گرایش نقشبندی او و همچنین زمان نگارش کتاب یعنی اوایل قرن دهم که نزدیکی تشیّع و تصوّف بیشتر شده بود، با رویکردهای صوفیانه نگاشته شده است، امّا در لهوف این بُعد صوفیانه کم رنگ تر است و در مورد مثیر الأحزان که به لحاظ زمانی در آغاز این دوره نوشته شده است، نمی توان با قطعیّت سخن از تأثیرپذیری از اندیشه های صوفیانه به میان آورد. در واقع دو عنصر زمان نگارش و جایگاه اجتماعی نویسنده تأثیر اصلی را در میزان تأثیرپذیری مقاتل از تصوّف در دوران میان قرن هفتم تا دهم هجری قمری داشته است و این موضوع در سه مقتل مورد بحث کاملاً مشهود است.