اثر مصرف نیتروژن در انتقال مجدد مواد و پیری برگ در تنش کم آبی در جو

چکیده: به منظور بررسی تاثیر نیتروژن معدنی بر برخی از ویژگیهای فیزیولوژیک، مورفولوژیک و همچنین تاثیر آن در انتقال مجدد ماده خشک و نیتروژن تحت تنش کمآبی در جو بهاره، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و به صورت گلدانی در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی طراحی و اجرا شد. در آزمایشهای گلدانی تنش خشکی 396 کیلوگرم( بر روی ،56 ، 53 % ظرفیت مزرعهای( و فاکتور دوم )کود نیتروژنه( نیز در سه سطح ) 6 ،%66 ،% در سه سطح ) 13 ژنوتیپ ebytw-11 ، جو بهاره اعمال گردید. نتایج حاصل نشان داد که با افزایش سطوح تنش کمآبی، هدایت روزنهای، پتانسیل اسمزی، محتوای رطوبت نسبی، کلروفیل، نشتی غشا، درصد پروتئین، سطح برگ و عملکرد گیاه کاهش یافت، در صورتیکه میزان پرولین و قندهای محلول، میزان فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانت و فلورسانس کلروفیل به طور معنیداری افزایش نشان داد. مصرف نیتروژن نیز باعث افزایش پروتئین و سطح برگ گردید. نتایج نشان داد که میزان ماده خشک انتقال یافته از اندام های مختلف هوایی گیاه )ساقه، برگپرچم، سایر برگها و پدانکل( به دانه تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن و تنش کمآبی قرار گرفت، به طوری که بیشترین مقدار ماده خشک مربوط به سایر برگها در تنش ) fc %66 ( با مصرف 6 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. همچنین مشخص شد کارایی ماده خشک انتقال یافته از اندام های مختلف هوایی گیاه )ساقه، برگپرچم و پدانکل( به دانه نیز تحت تاثیر سطوح کود نیتروژن و تنش کمآبی قرار گرفت، بالاترین کارایی ماده خشک انتقال یافته به دانه مربوط به برگ پرچم در تنش ) fc %13 ( با مصرف 6 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. تاثیر تنش کمآبی و مصرف نیتروژن در خصوص سهم ماده خشک انتقال یافته از ساقه و پدانکل معنی دار بود. اندام ساقه علی رغم داشتن بالاترین سهم ماده خشک انتقال یافته، کمترین کارایی انتقال را داشت. بالاترین کارایی ماده خشک انتقال یافته به دانه در تنش شدید ) fc %13 ( با مصرف 6 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که ساقه در تنش متوسط ) fc %66 ( با مصرف 6 کیلوگرم نیتروژن در هکتار دارای میزان و کارایی انتقال مجدد نیتروژن بیشتری از دانه نسبت به سایر اندامها را دارا بود. شاخص برداشت نیتروژن با افزایش مصرف کود نیتروژن افزایش یافت. شاخص برداشت نیتروژن نیز تحت تاثیر تنش کمآبی قرار گرفت، بهطوریکه بیشترین میزان شاخص برداشت نیتروژن در تنش متوسط ) fc %66 ( و کمترین مقدار این شاخص در تنش شدید ) fc %13 ( بدست آمد.