ارائه و تدوین شاخص های رفاه خانواده به منظور دستیابی به مدل رفاه خانواده در ایران

چکیده مقدمه: سیاست خانواده یکی از بخش‎های مهم سیاست گذاری است که در بعضی کشورها بخشی جداگانه از دیگر فصل های رفاه را به خود اختصاص داده است. هدف این مطالعه تعیین شاخص های رفاه خانواده در ایران از نظر صاحب نظران و سیاست گذاران است. روش: این مطالعه با استفاده از روش ترکیبی انجام شده است. در بخش میدانی جمع آوری اطلاعات در دو فاز انجام شده است. فاز اول با روش دلفی و فاز دوم با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی داده ها (ahp) صورت گرفته است. این مطالعه در فاز دلفی طی یک مرحله مقدماتی و سه دور انجام پذیرفته است که در مرحله مقدماتی 12 نفر، در دور اول 78 نفر، دور دوم 46 نفر و دور سوم 40 نفر از صاحب نظران و سیاست گذاران که با شیو? هدفمند و گلوله برفی انتخاب شده بودند، مشارکت داشتند. در طی این 4 مرحله نظرات و پیشنهادات متخصصین در خصوص شاخص‎های رفاه خانواده در قالب کمی و کیفی دریافت شد. در فاز دوم بین 50 شاخص استخراج شده در انتهای دور سوم دلفی که دارای اولویت بودند، توسط 11 نفر از متخصصین، مقایسه زوجی با روش ahp انجام گرفت. در تمامی مراحل تحقیق قابلیت اعتماد پژوهش با استفاده از روش‎های مختلف تعیین اعتبار مانند اشتغال و درگیری طولانی مدت، مثلث سازی، گزارش گیری از همگنان، تحلیل موارد منفی بررسی به وسیله اعضاء، تشکیل پانل متخصصین، مورد تایید قرار گرفت. یافته ها: در فاز اول تحقیق (دلفی) 146 شاخص در 10 بعد استخراج شد. همچنین با روش ahp وزن هر یک از ابعاد و شاخص ها در رفاه خانواده مشخص گردید. پس از بررسی و مقایسه نتایج دلفی و ahp، 23 شاخص دارای اولویت، 10 شاخص مهم و 5 شاخص جزء شاخص های ضروری قرار گرفت. 5 شاخص یا ویژگی ضروری برای رفاه خانواده در ایران از نظر صاحب‎نظران و متخصصین عبارت است از: اختصاص فصلی از برنامه توسعه به سیاست رفاه خانواده، نسبت خانواده های استفاده کننده از بیمه های درمانی پایه به کل خانواده ها، قانون آموزش رایگان برای کودکان تا پایان دوران متوسطه، نسبت کودکان استفاده کننده از آموزش رایگان تا پایان دوره متوسطه به کل کودکان در این سن آموزش، نسبت خانواده های زیر خط فقر به کل خانواده ها. بحث و نتیجه گیری: سیاست رفاه خانواده در ایران نیاز به فصل و برنامه جداگانه از دیگر برنامه های اجتماعی و رفاه دارد. آموزش رایگان برای کودکان و بهره مندی کودکان از این آموزش و توجه به نیازهای اساسی اقتصادی، فقر خانواده و بیمه های درمانی پایه نیز باید جزء سیاست گذاری های کلان قرار گیرد. واژگان کلیدی: سیاست خانواده، رفاه خانواده، شاخص، دلفی، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی داده ها.