سنجش رزمارینیک اسید در تعدادی از گونه های مریم گلی ایران و بررسی امکان افزایش مقدار آن از طریق کشت در شیشه

جنس مریم گلی (salvia ) متعلق به تیره نعناعیان می باشد. بیش از .... گونه شناسایی شده این جنس به طور گسترده ای در جهان – به استثنای قطب شمال و جنوب – شناسایی شده است. در ایران 58 گونه از این جنس گزارش شده است که 17 گونه آن بومی می باشد و به طور خودرو در اغلب نقاط ایران رویش دارد . این گیاهان از سالیان قبل در طب سنتی به عنوان عامل ضد اکسید کننده قوی و در درمان انواع بیماری ها شامل : نارسایی های قلبی و کبدی ، دردهای عضلانی و اختلالات عصبی مورد استفاده قرار می گرفتند . مطالعات صورت گرفته بر روی این گیاه وجود ترکیباتی همچون روغن های فرار ، ترپنوئیدها ، اسیدهای چرب و انواع ترکیبات فنلی را نشان داده است. از جمله مهمترین ترکیبات دارویی این گیاه اسید فنلی مشتق شده از کافئیک اسید به نام رزمارینیک اسید می باشد که دارای ارزش دارویی ، آرایشی ، بهداشتی بوده و در صنایع غذایی نیز پر کاربرد است. با توجه به پراکنش وسیع گونه های مریم گلی در ایران و غیر بومی بودن مریم گلی دارویی که دارای اهمیت بالایی از حیث دارا بودن رزمارینیک اسید است هدف عمده این پژوهش شناسایی گونه های شاخص مریم گلی دارای بالاترین مقدار این اسید فنلی در وزن خشک گیاه از بین 15 جمعیت از 10 گونه مورد مطالعه می باشد. برای این مطالعه نمونه ها از رویش گاه های طبیعی آنها جمع آوری شده و آنالیزها برروی 4 اندام برگ ، گل آذین ، ساقه و ریشه صورت گرفته است. شناسایی و سنجش رزمارینیک اسید و فنل کل در عصاره های متانول نمونه ها به روش طیف سنجی نوری مستقیم ، کمپلکسومتری ، hplc ، lc- ms ، مورد بررسی قرار گرفت . پس از انتخاب سه گونه شاخص مریم گلی ( s. virgata –078±.9.55 ،009±.10.22 s. hypoleuca - ،063±.14.18 s. officinalis ) به دو روش hplc و کمپلکسومتری ، نوشاخه زایی در شرایط آزمایشگاهی با هدف تولید نوشاخه های یکسان و بررسی اثرات هورمونی به مقدار رزمارینیک اسید در تیمارهای ترکیبی naa+bap و iaa+bap انجام شد. پس از انتخاب بهترین تیمار برای تولید بیشترین نوشاخه های یکسان از گونه های s. officinalis و virgata.s در مقیاس زیاد نوشاخه زایی انجام شده و نمونه های حاصل تحت تیمار سالسیلیک اسید با دو غلظت 250و 500 میکرو مولار قرار گرفته است. به منظور بررسی اثر تحریکی سالسیلیک اسید سطه رزمارینیک اسید در نوشاخه ها به روش hplc مورد بررسی قرار گرفت . همچنین بیان نسبی ژن pal ( آنزیم کلیدی مسیر سنتز رزمارینیک اسید ) نیز تحت تیمار sa به روش rt-pcr در زمان های متفاوت بعد از تیمار بررسی شد. بیشترین میزان ra در تیمار 500 برای گونه virgata.s و در تیمار 250 برای گونه s. officinalis برآورد شد که این نتایج با بیان نسبی آنزیم pal نیز همخوانی داشت. با استفاده از نرم افزار spss داده های حاصل از سنجش مقدار ra ، نمودارهای مربوطه رسم شد و داده ها برای ارائه بهترین روش و شاخص ترین گونه مورد بررسی قرار گرفت . مقایسه میانگین مقادیر و آنالیز آنها با آزمون دانکن (0.05 p?.. ) انجام شد.