رابطه ی میان حقوق مالکیت فکری و توسعه ی پایدار زیست محیطی با تاکید بر رویکرد اقتصاد سبز

توسعه ی پایدار زیست محیطی یکی از ارکان توسعه ی پایدار است که دست یابی به آن از چالش های اساسی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. در این میان حقوق مالکیّت فکری به عنوان یک ابزار حقوقی، سعی در تسهیل دسترسی به فن آوری های دوست دار محیط زیست می نماید. هم چنین به حمایت از تنوع زیستی و دانش بومی حفاظت از محیط زیست می پردازد. امّا حقوق مالکیّت فکری از طریق حق انحصاری اعطائی به دارنده ی حق، می تواند مانعی در انتقال فن آوری های پاک محسوب شود. از اینرو لازم است تا انعطاف حقوق مالکیّت فکری در حوزه ی محیط زیست به روشنی مشخص شود. در این پژوهش سعی بر آن است تا ضمن تبیین ابعاد زیست محیطی حقوق مالکیّت فکری، مکانیزم هایی که این حقوق برای تسهیل دسترسی به فن آوری پاک و کم کربن پیشنهاد نموده ارائه شود. به علاوه تأکید این پژوهش بر رویکرد اقتصاد سبز است؛ مفهومی جدید که دو پارادایم حقوق مالکیّت فکری و توسعه ی پایدار زیست محیطی را به یکدیگر پیوند می دهد. در پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافتیم که حقوق مالکیّت فکری نسبت به محیط زیست بی طرف نیست و مانع انتقال فن آوری نخواهد شد. بلکه در پرتو رویکرد اقتصاد سبز به تشویق سرمایه گذاری در ابداعات پاک می پردازد. پیش بینی مقرراتی در حمایت از دانش بومی و حفاظت از تنوع زیستی، پیش بینی مکانیزم مهندسی معکوس، استثناء نظم عمومی، استثناء ثبت اختراع گیاهان و حیوانات و هم چنین قرارداد لیسانس اجباری، همگی شاهدی بر این ادعا هستند. به علاوه از آنجا که انواع حقوق مالکیّت فکری تعاملات مهّمی با محیط زیست دارند لازم است تا کشورهای در حال توسعه نسبت به ایجاد نظام قوی حقوق مالکیّت فکری که بتواند مشوقی در انتقال فن آوری باشد، اقدام نمایند. برای نیل به این هدف از شیوه ی توصیفی- تحلیلی از طریق مطالعه ی منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است.