بررسی جامعه شناختی تجربیات، انتظارات و دیدگاه های بیماران در خصوص بیمار محوری در شهر تبریز

شناسایی ویژگی و نوع رابطه پزشک- بیمار به عنوان یک مطالعه جامعه شناختی می تواند به شناخت یک نوع خاص از روابط اجتماعی رایج درجامعه منتهی شود. در این مطالعه برای فهم تجربه ها و تفسیر نظر مشارکت کنندگان از روش کیفی استفاده شده است. پژوهش حاضر با هدف مطالعه رابطه ی پزشک و بیمار از دید بیماران، به روش «نظریه پردازی داده بنیاد» انجام شده است. اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با 9 نفر از بیماران در حال بستری در بیمارستان آموزشی - درمانی امام رضا در شهر تبریز جمع آوری و به روش کد گذاری نظری تحلیل شده است. دو پدیده در حال جریان شناسایی شد و علل مختلف و پیامدهای آنها کشف شد. پدیده ی اول"آموزش محوری"است که مختص قلمرو بیمارستان آموزشی درمانی است. برای این پدیده دو شرط علی" سلسله مراتب ارتباط با پزشک در بیمارستان"و"ارتباط بیمار- دانشجو- پزشک"شناسایی شد. شرایط میانجی برای وقوع این پدیده شامل"کیفیت بیمار(تحصیلات، آگاهی از حقوق، داشتن تفکر- انتقادی)"، "شدت بیماری"و"طبقه اجتماعی بیمار"است. راهبردهای بیماران در خصوص این پدیده مختص به تداوم رابطه است. چون به لحاظ شرایط بیمارستانی آنها از راهبرد قطع رابطه نمی توانند استفاده کنند. پدیده ی دوم شناسایی شده در این تحقیق"پزشک محوری"است. این پدیده از شرایط علی"ارتباط صمیمی- غیر صمیمی پزشک"، "استراتژی های حفظ قدرت پزشکان" و"گرایش بیمار به رابطه نابرابر"ناشی می شود. شرایط میانجی برای وقوع این پدیده شامل"کیفیت بیمار"،"شدت بیماری"،" طبقه اجتماعی بیمار"و"توصیه مثبت دیگران" است. بیمار در خصوص این پدیده، اگر در محیط مطب با آن روبرو باشد، به غیر از راهبرد تداوم رابطه از قطع رابطه نیز می تواند استفاده کند.اما پیامدهای حاصل از این دو پدیده برای بیماران عبارتنداز:"طولانی شدن فرسایشی مدت بستری"، "تحمیل هزینه"،" تاخیردرتشخیص صحیح بیماری"،" تداوم رابطه ی نابرابر"،"سردرگمی وابهام بیمار(ابژه بودن)"که هر کدام تبعات فردی واجتماعی بسیاری به همراه دارد و چنانچه برای بهبود شرایط بیمارستان آموزشی و بهبود رابطه پزشک و بیمار تدبیری اندیشیده نشود، چرخه ی تولید و باز تولید این دو پدیده به حیات خود ادامه می دهد وپیامدهای اجتماعی بسیار باخود به وجود می آورد. نتایج این تحقیق درمحیط بیمارستان آموزشی- درمانی نشان می دهد که شرایط ارتباط پزشک – بیمار در این نوع بیمارستان ها، در سطحی غیر معمول با محیط های بیمارستان غیر آموزشی و یا مطب پزشکان دارد و محوریت بیمار در فرایند های درمانی نمود چندانی ندارد و بیماران نیز دغدغه ی مشارکت در ارتباط با پزشک را ندارند. واژگان کلیدی : بیمار محوری، رابطه پزشک- بیمار، بیمارستان آموزشی- درمانی، نظریه پردازی داده بنیاد، آموزش محوری، پزشک محوری.