تبیین دیدگاه دیویی در خصوص هنر و زیبایی شناسی و نقد دلالت های آن برای فرایند تدریس و یادگیری با تاکید بر آرای زیبایی شناختی ابوحیان توحیدی

چکیده زیبایی شناسی در فلسفه مورد کم توجهی قرار گرفته است. به تبع آن زیبایی شناسی در تعلیم و تربیت نیز توجه زیادی به آن نشده است. تبیین ماهیت زیبایی شناسی در تعلیم و تربیت انگیزه اصلی شکل گیری این پژوهش بوده است. در جوامع اسلامی نیز با نقصی بزرگ در فلسفه روبرو هستیم. با توجه به میراث علمی و فرهنگی غنی که از تمدن اسلامی داریم، هنوز نتوانسته ایم در جهان این فرهنگ بزرگ را به خوبی گسترش داده و دردناک تر از آن، خودمان نیز رو به میراث غربی داشته و این گنجینه به صورت دفینه ای کمتر گشوده شده است. این پژوهش با بررسی نظری? زیبایی شناختی یکی از فیلسوفان غربی، جان دیویی و یافتن دلالت های آن برای فرایند تدریس و یادگیری، و نقد دلالت های آن بر اساس اندیشه های زیبایی شناسانه یکی از اندیشمندان بزرگ اسلامی، ابوحیان توحیدی در پی آن است تا ذره ای از این اندیشه بی بدیل را نشان دهد. جان دیویی به عنوان یکی از فیلسوفان تعلیم و تربیت به نقش و اهمیت هنر و زیبایی شناسی در زندگی و تعلیم و تربیت پی برده است. او بر کسب تجرب? زیبایی شناختی تأکید دارد. دیویی کل زندگی و کل فرایند تربیت را به صورت هنری و زیبایی شناختی می بیند. بنابراین تجرب? تدریس و یادگیری از دید او تجربه ای زیبایی شناختی است. توحیدی در تربیت بر ایجاد چارچوب عقلی بر فعالیت های تربیتی، اصالت تفهیم در هنر و تعلیم و تربیت، تقدم اخلاق بر لذت، دعوت به سود بخشی از زیبایی های مادی و معنوی، و تقویت عشق به زیبایی به عنوان محرک و برانگیز حرکت تربیتی، تاکید بیشتری دارد. از طرف اندیشه زیبایی شناختی توحیدی نقدهایی بر تربیت زیبایی شناختی دیویی وارد است از جمله: سود نبردن از همه زیبایی ها؛ توجه نکردن به تفهیم عالی فراگیران؛ محتوا را برتر از فرم زیبایی شناختی قرار ندادن؛ دو سویه ندیدن رابطه بین اخلاق و زیبایی شناسی و توجه نداشتن به دین های آسمانی در تربیت. کلمه های کلیدی: زیبایی شناسی، هنر، جان دیویی، ابوحیان توحیدی، نقد، فرایند تدریس و یادگیری.