شبیه سازی اثر نوسانات اقلیمی بر عملکرد برنج(oryza sativa l)رقم هاشمی با استفاده از مدل aquacrop در منطقه رشت

برنج به عنوان زراعت عمده در کشاورزی استان گیلان از اهمیت بالایی برخوردار است. بر این اساس، بررسی مسایل مختلف زراعت برنج در جهت شکوفایی و پایداری هر چه بیشتر اقتصاد این منطقه لازم و ضروری است. از جمله مسایل مهم در زراعت برنج آبیاری و مدیریت آبیاری است. بکارگیری برنامه های آبیاری با تکیه بر تحقیقات مزرعه‎ای بسیار دشوار و وقت‎ گیر است، که می ‎توان با بهره‎ گیری از مدل‎ های شبیه ‎سازی رشد گیاه اثر عوامل مدیریتی و محیطی مختلف و هم چنین مقاومت گیاه به تنش در شرایط بروز نوسانات اقلیمی مانند خشکسالی را مورد بررسی قرار داد و مانع‎ مکانیسم ‎های تاثیرگذار بر بازده محصول شد. مدل aquacrop قادر است مدیریت مصرف آب را برای هر مزرعه، متناسب با شرایط اقلیمی، خاک و خصوصیات گیاهی محاسبه کند. در این مطالعه وضعیت خشکسالی در منطقه رشت در بین سال های 1982 تا 2011 با استفاده از شاخص شناسایی خشکسالی (rdi) در پنج مقیاس زمانی (1، 3، 6، 9 و 12 ماهه) در تمام ماه های سی سال آبی (اکتبر تا سپتامبر) به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت. در مقیاس 12 ماهه، حداکثر تداوم خشکسالی مربوط به دوره بین سال های 08-2007 تا 11-2010 بود. به منظور انتخاب بهترین مقیاس زمانی جهت تدوین دستورالعمل های آبیاری ابتدا میزان همبستگی بین مقادیر آب آبیاری حاصل از نتایج شبیه سازی مدل آکوکراپ و rdi در پنج مقیاس زمانی، بدست آمد. با مقایسه مقادیر rپنج مقیاس زمانی در ماه هفتم مشاهده شد که مقیاس زمانی سه ماهه با مقدار 854/0 بیش ترین همبستگی را حاصل نموده است. با توجه به مقادیر شاخص شناسایی خشکسالی ماه هفتم در مقیاس زمانی سه ماهه در طبقه-بندی rdi، چهار کلاس شامل خشکسالی متوسط، نرمال، ترسالی متوسط و ترسالی شدید بدست آمد. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد اکثر سال ها در طبقه بندی در کلاس نرمال قرار گرفته است. در نهایت برنامه آبیاری برای کلاس های تعریف شده در جداولی تنظیم گردید. همچنین بهره وری بر اساس مجموع آب مصرفی و بارش در دورهای مختلف و شرایط خشکسالی محاسبه شد. محدوده تغییرات مقدار بهره وری بر اساس مجموع آب مصرفی و بارش 32/0 تا 7/0 کیلوگرم بر متر مکعب بدست آمد. بهترین دور آبیاری برنج بر اساس میزان بهره وری آب بر اساس مجموع آب مصرفی و بارش در شرایط ترسالی شدید، ترسالی متوسط، نرمال و خشکسالی متوسط به ترتیب 6، 7، 4 و 3 روز پیشنهاد گردید.