بناء عقلاء در فقه معاملات با تکیه بر کتاب مصباح الفقاهه آیه الله خویی (ره)

بناء عقلاء یکی از مفاهیمی است که در لسان فقها و اصولیون بسیار مورد استفاده قرار گرفته ، و قلمرو آن بیشتر شامل احکام امضایی است ؛ البته تعاریف و تعابیر فقها از این مفهوم یکسان نبوده ، و گاه آن را با مفاهیم مشابهی ، نظیر : عرف ، ارتکاز ، دلیل عقلی و... یکسان پنداشته اند. هدف این پژوهش بررسی جایگاه سیره عقلاء در فقه معاملات، با تکیه بر نظرات آیه الله خویی(ره) ، ازکتاب "مصباح الفقاهه" می باشد. و به پاسخگویی پرسشهایی که در رابطه با این موضوع مطرح است ، ازجمله: چیستی ومفهوم بناء عقلاء و کاربرد و جایگاه آن در معاملات ، و همچنین حجیت بناء عقلاء ، می پردازد. به طور کلی می توان گفت: به رویه و روشی که عقلاء بما هم عقلاء، در رابطه با موضوعات مختلف، در پیش گرفته و بر طبق آن عمل می کنند، که گاه نیز ناشی از فطرت و ارتکازات موجود در اذهان آنان است؛ بناء عقلاء گفته می شود . که مبنای بسیاری از قواعد فقهی بوده و در بسیاری از مباحث مربوط به معاملات ، از جمله در شروط، خیارات ، اقسام و سایر احکام راجع به معاملات ، کاربرد داشته و به آن استناد شده است. و در رابطه با حجیت آن نیز ، مشهور فقها از جمله آیه الله خویی(ره)، قائل به حجیت آن بوده و اساس حجیت آن را سنت دانسته اند. ایشان در بسیاری از موارد در کتاب مصباح الفقاهه، به سیره عقلاء استناد کرده اند، از جمله : مبنای صحت بیع معاطاتی را سیره عقلاء دانسته و علت صحت و اعتبار شروط ضمنی و همچنین علت ثبوت خیاراتی نظیر ، خیار عیب، خیار شرط، خیار غبن و... را سیره عقلاء عنوان کرده اند.