«تأثیر عوامل اجتماعی و فرهنگی برشکل گیری مسکن بومی روستایی گیلان (با تأکید بر نقش زنان)»

در نگاه نخست به نظر می رسد که معماری بومی روستاهای گیلان کاملاً تابع شرایط اقلیمی و جغرافیای طبیعی منطقه است، اما با بررسی ژرف تر، وجوه پنهانی تاثیرپذیری از شرایط اجتماعی-فرهنگی نیز آشکار می شود. این طور به نظر می رسد که تعاملات مردم این ناحیه با یکدیگر و برخی از مفاهیم معنا یافته در رفتارها ، آیین ها و شیوه های زیست روستاییان در کالبد مسکونی روستایی گیلان اثرگذار می باشد.این رساله در پی یافتن عواملی فرهنگی-اجتماعی و چگونگی تاثیر آنها بر شکل گیری مسکن بومی در روستاهای گیلان است. بنابراین، پرسش اصلی این تحقیق بدین مضمون طرح شده است که علاوه بر عوامل اقلیمی و جغرافیایی موثر بر کالبد مسکونی در روستاهای گیلان، چه عوامل عمده ای تحت تاثیر فرهنگ و روابط اجتماعی مردم ساکن این منطقه و به ویژه تاثیر جایگاه اجتماعی-فرهنگی زن در گیلان، در شکل گیری این کالبد نقش داشته است؟ چارچوب نظری این رساله در خصوص چگونگی تاثیرات فرهنگی-اجتماعی بر مسکن، بر مبنای نظریات ادوارد هال و امس راپاپورت بوده و فرضیه ی اصلی، هماهنگی عوامل اجتماعی-فرهنگی مربوط به شیوه زیست افراد و تعامل آنان با شرایط طبیعی منطقه است. این پژوهش در مرحله ی گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش های میدانی مشاهده ی مشارکتی و رلوه از طریق بازدید از روستاهای گیلان انجام گرفته و در مرحله تجزیه و تحلیل داده ها، با در نظر گرفتن هماهنگی شکل معماری بومی با بافت فرهنگی و کنش های اجتماعی، تحلیل داده ها به صورت توصیفی صورت گرفته و به پیمایش صفات، ویژگی ها و خصایص این معماری پرداخته شده است. مبانی نظری تحقیق بر پارادایم(سامانه جستجو) ساختارگرایی و راهبرد تحقیق، تفسیری و کیفی است. در این پژوهش، ضمن برشماری چهار عامل عمده ی موثر بر شکل گیری مسکن روستایی که عبارتند از (1)بستر جغرافیایی و شرایط اقلیمی محیط، (2)فعالیت های معیشتی مردم ساکن در منطقه، (3)مصالح بومی و امکانات ساخت محلی، (4)ویژگی های فرهنگی-اجتماعی ساکنان؛ این نتیجه حاصل شده است که معماری برونگرای روستاهای گیلان، با موقعیت اجتماعی زنان دارای ارتباط معنادار است. درجهت بسط نتیجه این پژوهش می توان چنین اظهار کرد که در فرهنگ بومی مردم گیلان، زن در حاشیه قرار ندارد و تمایز جایگاه زن در ساختار اجتماعی و اقتصادی خانواده، در کنار شرایط جغرافیایی و اقلیمی، از مهمترین عوامل برونگرایی در مسکن روستایی گیلان است و مفاهیمی همچون شیوه های زندگی، آداب و رسوم، امنیت، تعیین حریم و قلمرو، روابط اجتماعی و تعلق داشتن به گروه های اجتماعی، روش های حسی ادراک فضای معماری، قدرت و اقتدار، جهان بینی و به ویژه جایگاه نافذ زنان در فرهنگِ گیلانِ بر معماریِ بومی مردم این منطقه تاثیر داشته است. این پژوهش که نوعاً نظری است می تواند دستمایه تحقیقات کاربردیی باشد که راهبرد توسعه روستایی را در ارایه راهکارهای مسکن مناسب، هدف قرار می دهند.