مقاومت تعدادی از ارقام تجاری و ژنوتیپ های سیب زمینی نسبت به بید سیب زمینی، phthorimaea operculella (zeller) resistance of some potato cultivars and genotypes to the potato tuberworm, phthorimaea operculella (zeller)

abstract: the potato tuberworm, phthorimaea operculella (zeller), is an important insect pest of potato (solanum tuberosum l.) in the storage and field in most parts of the world especially in tropical and subtropical regions due to its close relationship with the host, high reproductive potential and high economic losses. information on host preference, life table parameters and digestive enzyme activity as well as nutritional indices of pest on different potato germplasms can be helpful in designing strategies for production of resistant cultivars as a control tactic in its integrated pest management. in this research which was carried out in the laboratory and greenhouse of university of mohaghegh ardabili from 2010 to 2012, tubers of 39 potato germplasms (34 cultivars and five clones) were screened to potato tuberworm in a dark room. then oviopsition preference and larval damage experiment were carried out on tubers of 12 potato germplasms in the laboratory at 25±1?c, 65±5% rh and 0:24 h (l: d). host preference experiment and damage rate of p. operculella were determined on foliage in a greenhouse (25±5?c, 65±5% rh and natural photoperiod). also correlation between tuber flesh firmness with larval survival rate was studied. life table parameters, nutritional indices, proteolytic and amylolytic activities of p. operculella larvae reared on tubers of different potato germplasms were determined. based on the results of preference experiments, clones pi397097-2, pi397082-2 were less preferred to the potato tuberworm and showed less injury. the values of rm, r0, ? of the larvae reared on tubers of these germplasms were low and in contrast, the immature stage developmental time, ad was low on them. the highest values of tuber flesh firmness, highest value of ecd and highest digestive enzyme activity of larval midgut extract were on the larvae reared on morene. there was a negative significant linear regression between flesh firmness of tubers and larval survival rate. there were negative significant correlations between tuber flesh firmness and also between ecd and digestive enzymes of larval midgut extract. comparison of obtained results of different experiments which carried out on different potato germplasms showed that these three potato germplasms are relatively resistant to potato tuberworm while the recently released cultivar of savalan is susceptible to this pest. بید سیب زمینی، (lepidoptera: gelechiidae) phthorimaea operculella (zeller)، به دلیل رابطه تنگاتنگش با میزبان و برخورداری از استعداد تولید مثلی و خسارت اقتصادی بالا یکی از مهم ترین حشرات مخرب سیب-زمینی معمولی، solanum tuberosum l.، در انبار و مزرعه در بیشتر مناطق جهان، به ویژه مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محسوب می شود. اطلاعات به دست آمده از مطالعه ی ترجیح میزبانی، پارامترهای زیستی و فعالیت آنزیم های گوارشی آفت توام با نتایج حاصل از بررسی شاخص های تغذیه ای آن روی ژرم پلاسم های مختلف سیب زمینی، در طراحی مدیریت تلفیقی بید سیب زمینی مفید خواهد بود. لذا در این تحقیق که از سال 1388 تا 1390 در آزمایشگاه و گلخانه گروه گیاه پزشکی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد، ابتدا غده 39 ژرم پلاسم (34 رقم و پنج کلون) سیب زمینی نسبت به بید سیب زمینی در اتاق تاریک غربال سازی شدند. سپس آزمایش ترجیح تخمریزی و خسارت لاروی آفت روی غده 12 ژرم پلاسم انتخابی در دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و شرایط تاریکی و نیز آزمایش ترجیح تخمریزی و درصد خسارت لاروی روی سطح سبز آن ها در شرایط گلخانه ای (دمای 5±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و شرایط نوری طبیعی) انجام شد. همچنین رابطه موجود بین میزان سفتی گوشت غده با درصد بقای لاروی محاسبه شد. پارامترهای زیستی، شاخص های تغذیه ای و فعالیت های آنزیم های پروتئولیتیک و آمیلولیتیک لارو p. operculella پرورش یافته روی غده های ژرم پلاسم های مختلف تعیین شد. تجزیه و تحلیل آماری پارامترهای مختلف توسط نرم افزارهای spss و sas انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش های ترجیح، کلون های 2-397097pi، 2-397082pi برای تخمریزی بید سیب زمینی کمتر ترجیح داده شده و خسارت کمتری نیز به غده و سطح سبز آن ها وارد شد. مقادیر rm، r0، ?، لاروهای پرورش یافته بید سیبب زمینی روی غده این دو ژرم پلاسم سیب زمینی نیز پایین بود و در مقابل بیشترین مقادیر طول دوره ی مراحل زیستی نابالغ و ad در آن ها به دست آمد. بیشترین میزان سفتی بافت غده، مقدار ecd و بیشترین مقادیر فعالیت آنزیمی پروتئازی و آمیلازی در لاروهای پرورش یافته روی غده رقم مورن مشاهده شد. ارتباط رگرسیونی منفی معنی داری بین سفتی بافت گوشت غده و نرخ بقای لاروی وجود داشت. همبستگی منفی معنی داری بین ecd و مقادیر سفتی بافت گوشت غده و نیز آنزیم های گوارشی عصاره روده میانی لارو آفت وجود داشت. در مجموع، مقایسه نتایج به دست آمده از آزمایش های انجام شده روی ژرم پلاسم های مورد مطالعه نشان داد که این سه ژرم پلاسم سیب زمینی نسبت به خسارت بید سیب زمینی مقاومت نسبی دارند ولی، رقم ساوالان، که به تازگی معرفی شده، نسبت به این آفت حساس می باشد. the potato tuberworm, phthorimaea operculella (zeller), is an important insect pest of potato (solanum tuberosum l.) in the storage and field in most parts of the world especially in tropical and subtropical regions due to its close relationship with the host, high reproductive potential and high economic losses. information on host preference, life table parameters and digestive enzyme activity as well as nutritional indices of pest on different potato germplasms can be helpful in designing strategies for production of resistant cultivars as a control tactic in its integrated pest management. in this research which was carried out in the laboratory and greenhouse of university of mohaghegh ardabili from 2010 to 2012, tubers of 39 potato germplasms (34 cultivars and five clones) were screened to potato tuberworm in a dark room. then oviopsition preference and larval damage experiment were carried out on tubers of 12 potato germplasms in the laboratory at 25±1?c, 65±5% rh and 0:24 h (l: d). host preference experiment and damage rate of p. operculella were determined on foliage in a greenhouse (25±5?c, 65±5% rh and natural photoperiod). also correlation between tuber flesh firmness with larval survival rate was studied. life table parameters, nutritional indices, proteolytic and amylolytic activities of p. operculella larvae reared on tubers of different potato germplasms were determined. based on the results of preference experiments, clones pi397097-2, pi397082-2 were less preferred to the potato tuberworm and showed less injury. the values of rm, r0, ? of the larvae reared on tubers of these germplasms were low and in contrast, the immature stage developmental time, ad was low on them. the highest values of tuber flesh firmness, highest value of ecd and highest digestive enzyme activity of larval midgut extract were on the larvae reared on morene. there was a negative significant linear regression between flesh firmness of tubers and larval survival rate. there were negative significant correlations between tuber flesh firmness and also between ecd and digestive enzymes of larval midgut extract. comparison of obtained results of different experiments which carried out on different potato germplasms showed that these three potato germplasms are relatively resistant to potato tuberworm while the recently released cultivar of savalan is susceptible to this pest.