بررسی اثر اسید سالیسیلیک در بهبود آسیبهای ناشی از تنش کروم (cr3+) در گیاه شبدر ایرانی ( trifolium resupinatum l.)

کروم به دلیل استفاده گسترده در صنایع مختلف به یک آلوده کننده جدی محیط زیست تبدیل شده است. اسید سالیسیلیک (sa) یک ترکیب فنلی است که در ایجاد مقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی مختلف در گیاهان دخالت دارد. این طرح با هدف بررسی تاثیر اسید سالیسیلیک بر بهبود آسیبهای ناشی از تنش کروم (cr3+) در مراحل مختلف رشد گیاه شبدر ایرانی انجام شد. برای این منظور دو سری آزمایش به طور مجزا در مراحل جوانه زنی و گیاهچه ای در قالب یک طرح کاملا تصادفی بصورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. در مرحله جوانه زنی، بذرها در محلول های sa با غلظتهای 0، 5/0، 1 و 5/1 میلی مولار خیسانده شدند و سپس به پتری دیش های حاوی محلول cr3+ (cr(no3)3. 9h2o) در غلظتهای 0، 25، 50 و 75 میلی گرم در لیتر(ppm) منتقل شدند. در این آزمایش صفاتی شامل درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، بیومس و طول ریشه چه و هیپوکوتیل اندازه گیری شد. غلظتهای مختلف cr3+ درصد و سرعت جوانه زنی را بصورت معنی داری کاهش داد. همچنین cr3+ بصورت معنی داری تولید بیومس و رشد طولی اندام هوایی و ریشه چه را کاهش داد(05/0?p). اعمال تیمار sa اثرات تنش زایی cr3+ را به صورت معنی داری کاهش داد. در این آزمایش غلظت 5/0 میلی مولار sa موثرترین غلظت بود و مشاهده شد sa در غلظت 5/1 میلی مولار اثرات تنش زایی cr3+ را تشدید نمود. در مرحله گیاهچه ای cr3+ در غلظتهای 0، 10، 15، 20، 30 و 45 میلی گرم در لیتر به محلول غذایی اضافه شد. sa هم در غلظتهای 0، 25/0 و 5/0 میلی مولار به محلولها اضافه شد. پس از 6 هفته گیاهچه ها برداشت و صفاتی شامل وزن خشک اندام هوایی و ریشه، رشد طولی ریشه و اندام هوایی، شاخص کلروفیل(spad)، شاخص پایداری غشا، میزان مقاومت روزنه ای، میزان کروم در اندام های مختلف و میزان پراکنش آن در پیکره گیاه و میزان پرولین برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز (cat) سنجش شد. نتایج نشان داد وجود cr3+ در محیط سبب کاهش معنی دار میزان تولید بیومس، شاخص کلروفیل و رشد طولی اندام های مختل می شود (01/0?p). همچنین cr3+ میزان مقاومت روزنه ای و تولید پرولین در برگ را افزایش داد. با افزایش غلظت کروم در محیط میزان کروم انباشت شده در بافتهای مختلف گیاه افزایش یافت که در این میان سهم ریشه تا 50 برابر بیش از اندام هوایی بود. علاوه بر این cr3+ سبب القا انباشت پرولین و کاهش فعالیت آنزیمcat شد. کاربرد sa سبب کاهش فعالیت آنزیمcat شد. اضافه شدن غلظتهای مختلف sa به محلول غذایی نه تنها اثرات منفی کروم را کاهش نداد بلکه آستانه تحمل این گیاه به تنش cr3+ را کاهش داد به این ترتیب که در غلظتهای بالای sa و cr3+ مرگ گیاهچه ها مشاهده شد. در آزمایش سوم در مرحله گیاهچه ای شرایط تنش کروم در خاک ایجاد شد و sa با روش اسپری برگی در اختیار گیاه قرار داده شد. پس از 5 هفته صفاتی شامل میزان بیومس و میزان رنگیزه های مختلف موجود در برگ گیاه سنجش شد. نتایح این آزمایش هم نشان داد اگر چه sa در شرایط عدم تنش تاثیر مثبت بر میزان رنگیزه ها و تولید بیومس داشت اما در کاهش اثرات تنش زایی cr3+ تاثیر معنی داری نداشت(05/0?p). در مجموع پیش تیمار sa در مرحله جوانه زنی توانست اثرات تنش زایی cr3+ را کاهش دهد اما در مرحله رشد رویشی sa نه تنها اثرات تنش زایی کروم را بهبود نداد بلکه آستانه تحمل گیاه را کاهش داد.