مطالعه ی زمین شناسی، کانی شناسی و نحوه ی تکامل سیال کانه ساز در کانسارهای سرب و روی تکیه و عمارت اراک(استان مرکزی)

دو کانسار سرب و روی تکیه و عمارت اراک، در ایالت متالوژنی اصفهان- ملایر، در زون سنندج- سیرجان قرار دارند. این ناحیه یک زون پرتحرک در حاشیه ی ایران مرکزی می باشد که دوره های کوهزایی و ماگماتیسم چندی را تحملکرده است. دو کانسار تکیه و عمارت از نظر کانی شناسی ساده و شامل کانی های باطله ی کلسیت، دولومیت، باریت و کوارتز، و کانه های فلزی گالن و اسفالریت می باشند. گالن و اسفالریت در این دو کانسار مورد بهره برداری اقتصادی قرار می گیرند. تعدادی از کانی های فرعی نظیر کالکوسیت، کوولیت و تنانتیت- تتراهدریت در مقاطع تشخیص داده شد که به نظر می-رسد کالکوسیت و کوولیت در اثر فرآیندهای ثانویه نظیر هوازدگی و جانشینی کانی هایی چون کالکوپیریت و پیریت ایجاد شده باشند. این دو کانسار توالی پاراژنزی تقریباً مشابهی دارند و تنها نسبت عناصر در آن ها با هم متفاوت می-باشد. براساس شواهد بدست آمده از کانه نگاری و سنگ نگاری مقاطع، به نظر می رسد که کانی سازی این دو کانسار اپی-ژنتیک می باشد.تعدادی از نمونه های دستی این دو کانسار به طور اتفاقی انتخاب و برای آنالیز مایکروپروپ کانی اسفالریت، به آزمایشگاه فرستاده شد که با استفاده از زمین دماسنجی نسبت عناصر جزئی گالیم به ژرمانیم، دمایی در محدوده ی دمای کانسارهای نوع دره ی می سی سی پی بدست آمد. مطالعات ژئوترمومتری میانبارهای سیال بر روی نمونه های کوارتز، کلسیت، باریت و اسفالریت تهیه شده از سنگ میزبان و ماده معدنی در این دو کانسار انجام شد و انواع مختلفی از میانبارها تشخیص داده شد. فاز غالب این میانبارها، دو فازی مایع- گاز بود. مطالعات سردکردن و حرارت دادن میانبارهای سیال نشان داد که شوری میانبارها در این دو کانسار پایین (1/0 تا 13 درصد وزنی نمک طعام) و دمای همگن شدن میانبارهای سیال در محدوده دماییِ مطابق با کانسارهای گرمابی می باشد (100 تا 250 درجه). در مورد کانسار سرب و روی تکیه، این محدوده ی دمایی با کانسارهای نوع می سی سی پی و برای کانسار سرب و روی عمارت، با محدوده ی دمایی کانسارهای نوع ایرلندی مطابقت بیشتری نشان دادند. مجموعه ی مطالعات انجام گرفته در این پژوهش نشان می دهد، با وجود بعضی از تفاوت ها، ارتباط کانی سازی در این دو منطقه غیرقابل انکار و به طور شاخص، محدوده های دما و شوری سیالات کانسارساز، و دمای تخمینی از زمین دماسنجی گالیم به ژرمانیم، این مطلب را تأیید می کند.