اثر احتمالی تغییراقلیم بر تولید گندم با تأکید بر کشت دیم در استان فارس

امروزه بروز تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از مهم ترین موضوعات در سطح جهان مطرح است. یکی از مباحث مهم در این زمینه اثرات تغییراقلیم بر کشاورزی و امنیت غذائی است. یکی از مشکلاتی که کشاورزی در دنیا به ویژه در مناطق خشک با آن روبروست، نوسان میزان بازده محصولات دیم طی سالهای مختلف است. گندم چه از نظر دارا بودن بالاترین سهم در کل سطح اراضی زیر کشت و چه به عنوان اصلی ترین غذای مردم کشور دارای اهمیت است. استان فارس با داشتن 485595 هکتار سطح زیر کشت گندم دیم به عنوان قطب تولید گندم در کشور مطرح می باشد. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی و ارزیابی اثر تغییراقلیم بر تولید محصول گندم دیم در استان فارس بود. از بین مناطق اصلی تولید گندم دیم در استان فارس تنها ایستگاه هواشناسی شیراز دارای آمار با سابقه بلند مدت بود، از اینرو داده های هواشناسی 56 سال (2007-1956 میلادی) این ایستگاه جهت انجام مطالعه انتخاب شد. داده های اقلیمی سالهای 2099-2070 میلادی با مدل آماری climgen شبیه سازی شد. سپس این داده ها به همراه متغیرهای خاکشناسی و کشاورزی مربوطه، بر اساس دو سناریوی تغییر اقلیمی a2 و b2 در سه حالت (1- افزایش co2، 2- افزایش توأم co2 و درجه حرارت، 3- افزایش توأم co2 و درجه حرارت و کاهش بارندگی) وارد مدل کشاورزی apsim گردید. نتایج مدل کشاورزی apsim نشان داد که در سالهای مورد بررسی تحت هر دو سناریوی b2و a2، احتمالاً تولید محصول در حالت یکم و دوم، افزایش و در حالت سوم، در سناریو b2 افزایش ناچیز و در سناریو a2 کاهش می یابد. محققانی نیز که تأثیر افزایش co2 بر گیاهان را مطالعه کرده اند، در مورد اثرات مثبتco2 توافق نظر دارند. غالب تحقیقات بیانگر اثر منفی افزایش درجه حرارت بر میزان محصول می باشد. اما در برخی مقالات نیز عکس این مطلب دیده شده و افزایش دما موجب افزایش محصول شده است که نتیجه تحقیق حاضر را تأیید می کند. بعلاوه بر هم کنش co2 و دیگر متغیرهای محدود کننده رشد بویژه آب واضح است و می تواند به شدت رشد محصولات را تغییر دهد.