مطالعه ی مقایسه ای مفهوم بخشی و سازماندهی تقسیم کسرها در کتاب های درسی کشورهای ایران، آمریکا، چین و ژاپن

کتاب درسی یکی از عناصر نظام آموزشی است که به عنوان یک منبع و مرجع یادگیری از طریق ارائه ی اثر بخش محتوای آموزشی، موجب انسجام و هدایت عوامل آموزشی و تسهیل جریان یاددهی-یادگیری می گردد. از طرفی تقسیم کسرها نیز یک موضوع کاملاً پیچیده در کتاب های ریاضی برای دانش آموزان است و برای دبیران نیز تدریس آن چالش برانگیز است، بنابر این تصمیم بر آن شد تا مطالعه ی مقایسه ای در ارتباط با مفهوم بخشی و سازماندهی آموزش تقسیم کسرها در کتاب های درسی کشورهای ایران، ژاپن، چین و آمریکا به منظور بهبود آموزش و یادگیری انجام پذیرد. روش پژوهش، روش تطبیقی- تحلیلی با الگوی بردی است. با استفاده از نتایج به دست آمده از مطالعات مرتبط، به مقایسه ی سه موضوع سازماندهی، مفهوم سازی و ارائه ی محتوا و مسایل تمرینی برای آموزش و یادگیری تقسیم کسرها در کتاب های درسی این چهار کشور پرداخته ایم. نتایج مطالعات نشان می دهند کتاب های آمریکایی بیشترین و کتاب های ایرانی کمترین حجم را به بحث تقسیم کسرها اختصاص داده اند. از نظر مفهومی نیز ژاپنی ها مفهوم تقسیم کسر را با الگوریتم های ضرب و معکوس و فرایند مخرج مشترک به کمک بازنمایی های تصویری، شرح زبانی و عددی آموزش می دهند. همچنین در کتاب های درسی چین برای ارائه ی این مفهوم از بازنمایی تصویری، شرح زبانی و در کتاب های درسی آمریکا از مسائل کلامی، توضیح زبانی و عبارات عددی برای تکمیل فرایند محاسبه تقسیم کسرها استفاده شده است. بررسی ها نشان می دهند که نمایش های تصویری یک نقش اصلی را در کتاب های درسی آمریکا ایفا می کنند و آن نقش اصلی این است که چگونه راه حل یک مساله مرتبط با تقسیم کسر را بیابیم. در کتاب های درسی ایران نیز از بازنمایی تصویری، عددی، الگوریتم های ضرب و معکوس و مخرج مشترک، بدون تأکید بر مفهوم بخشی استفاده شده است. در قسمت تمرینات، در کتاب های ژاپن و چین بیشترین و در کتاب های ایران کمترین تنوع تمرین مشاهده شده است. علاوه بر این، تمرینات در کتاب های آمریکا هم متنوع و هم زیاد تکرار ی هستند که این دلیلی بر پرحجم بودن کتاب می باشد. به نظر می رسد که آموزش تقسیم کسرها از طریق بازنمایی های مختلف و تأکید بر مفهوم بخشی در کتاب های درسی کشور ژاپن، زمینه را برای درک عمیق تر دانش آموزان از تقسیم کسرها فراهم می کند. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که شباهت ها و تفاوت های کتاب های درسی در مفهوم سازی و ساختار محتوای تقسیم کسرها، بیانگر تصویری متفاوت از روش های آموزش و یادگیری در این کشورهاست و این تفاوت می تواند تا حدودی به خصوصیات فرهنگی این کشور ها مرتبط باشد. کلمات کلیدی: تجزیه و تحلیل کتاب های درسی، تقسیم کسر، مفهوم بخشی، مطالعه ی تطبیقی