پویایی اجتماعی به روایت سینمای ایران ( با تأکید بر سبک زندگی)

در این پژوهش کوشش شده است پویایی اجتماعی جامعه ی ایران در برهه تاریخی خاصی، به میانجی روایت سینمایی آن، در چارچوب رویکردی جامعه شناختی تفسیر شود. این برهه ی تاریخی دوران موسوم به اصلاحات است که نیمه ی دوم دهه ی هفتاد و نیمه ی اول دهه ی هشتاد را در بر می گیرد و بُعدی از پویایی اجتماعی که برای تحلیل انتخاب شده است تحول سبک های زندگی در متن زندگی روزمره مردم است. رویکرد نظری پژوهش در دو سطح جریان پژوهش را هدایت می-کند: نخست با تکیه بر تلفیقی از آرای سه تن از نظریه پردازان جامعه شناسی هنر (ژان دو وینیو، جَنِت وولف، و پیر بوردیو) تعامل سینما به مثابه شکلی هنری با زمینه ی اجتماعی آن مورد کاوش قرار گرفته است و سپس برای مفهوم پردازی مقوله ی سبک زندگی، و ابعاد و سطوح و گونه های آن، به نظریه های آنتونی گیدنز، دیوید چینی، ریچارد جنکینز و پیر بوردیو استناد شده است. حاصل کار صورت بندی چارچوبی نظری است که به پژوهشگر کمک می کند پویایی و تحولات سبک زندگی در برهه ی خاصی از جامعه ایران را به میانجی روایت سینمایی آن تفسیر نماید. میدان مطالعه ی پژوهش حاضر را کل فیلم های دوران اصلاحات تشکیل می دهند که از آن میان چهار فیلم آژانس شیشه ای، شوکران، زیر پوست شهر و بوتیک به شیوه ای هدفمند انتخاب شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که پویایی، تکثر، انعطاف پذیری، تنوع، سیالیت و جوششی که در اواسط دهه ی هفتاد، همزمان با سیطره ی گفتمان توسعه گرایی، در ابعاد گوناگون سبک های زندگی پدید آمد، به تدریج و به موازات نزدیک تر شدن به اواسط دهه ی هشتاد، جای خود را به رخوت، یکنواختی، ایستایی و فضایی سرد و سترون داد؛ به روایت سینمایی آن، فضای دیالوگ محور و گرم حاکم بر آژانس شیشه ای (1376) رفته رفته به فضای سکوت و بی اعتنایی و استیصال حاکم بر فیلم بوتیک (1382) تبدیل شد.