تحلیل فنی و اقتصادی مکانیزاسیون کنترل آفات برنج در استان فارس با استفاده از رگرسیون چند متغیره و منطق فازی

آفت کش های شیمیایی به دلیل سادگی استفاده، سرعت عمل و ویژگی های موثر در مدیریت کردن عمده مشکلات مربوط به آفات، علیرغم جنبه های منفی زیست محیطی به کارگیری این نهاده ها، همواره به عنوان بخش جدایی ناپذیر فعالیت های کشاورزی در بسیاری از مناطق دنیا است و نقشی کلیدی در سیستم های تولید غذا ایفا می نماید. اولین گام برای بهبود مصرف آفت کش های شیمیایی بررسی عملکرد سیستم های کنترل شیمیایی آفات می باشد. هدف اصلی این تحقیق تحلیل وضعیت مکانیزاسیون کنترل شیمیایی آفات برنج در استان فارس بود. با استفاده از پیمایش و مشاهدات مزرعه ای داده های مورد نیاز از 365 بهره برداری و کاربران مربوط جمع آوری گردید. بهره وری آفت کش ها در هر بهره برداری با استفاده از تابع تولید کاب-داگلاس محاسبه گردید. بهره وری علف کش ها و حشره کش ها به ترتیب 76/452 و 02/413 کیلوگرم شلتوک بر لیتر سم مصرف شده به دست آمد. قارچ کش ها اثر معنی داری بر تابع تولید نداشتند. به دلیل پیچیدگی و ابهام ذاتی همراه با شبکه تامین نهاده ها و خدمات، تصمیمات مرتبط، کاربرد و اثربخشی آفت کش ها به کمک منطق فازی شاخص ترکیبی شامل ایمنی کاربران، بهره وری متوسط نیروی کار در عملیات مبارزه با آفات، بهره وری آفت کش، میزان رضایت کشاورزان از کنترل انجام شده و سود ناخالص ارائه گردید. با استفاده از این شاخص، سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات در بهره برداری ها ارزیابی گردید. دامنه شاخص سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات بین 5/15 تا 1/81 درصد قرار گرفت. میانگین شاخص سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات 9/48 درصد می باشد. با استفاده از رگرسیون چند متغیره عوامل موثر بر سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات تعیین گردید. متغیرهای مستقل نوع تجهیزات سم پاشی مورد استفاده، وضعیت نگهداری و تعمیرات تجهیزات، ضریب دانش فنی و ضریب شبکه های پشتیبانی اثر مثبت و معنی داری بر متغیر وابسته سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات داشتند. تاثیر متغیرهای نیروی کار خانوادگی و فاصله تا مراکز شهری بر سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل آفات منفی بود. تغییرات متغیر وابسته سطح توسعه مکانیزاسیون کنترل افات نسبت به 1 درصد تغییر در متغیرهای نیروی کار خانوادگی، دانش فنی و فاصله واحدهای بهره برداری تا مراکز شهری به ترتیب 13/0-، 19/0 و 12/0- درصد بود. نتایج حاصل از ضریب همبستگی نشان داد که بین متغیرهای دانش فنی کشاورزان و کاربران با بهره وری سموم و وضعیت نگهداری و تعمیرات رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد (01/0p<). ضرایب همبستگی دانش فنی کشاورزان و کاربران با بهره وری سموم و وضعیت نگهداری و تعمیرات تجهیزات به ترتیب 377/0 و 336/0 به دست آمد. این یافته نشان می دهد ظرفیت سازی در منابع انسانی از طریق آموزش های تخصصی و مهارت افزایی کشاورزان و کاربران می تواند در بهبود مصرف نهاده های شیمیایی و افزایش سودمندی اقتصادی موثر باشد. بررسی درصد مسمومیت حاد و اعمال و شرایط ناایمن موثر بر آن نشان داد که 7/12 درصد از کاربران سم پاشی دچار مسمومیت حاد شده اند. نتایج نشان داد که مسمومیت حاد ناشی از آفت کش ها تحت تاثیر روش های ناایمن در کار با آفت کش ها، رفتارهای حفاظت شخصی و بد کار کردن تجهیزات می باشد.