ارزیابی مقاومت به خشکی بر مبنای خصوصیات بیو شیمیایی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم

تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش تولید گیاهان زراعی است و مطالعه صفات فیزیولوژیکی مرتبط با تحمل خشکی و تعیین عملکرد در این شرایط می تواند به شناخت راهکارهایی برای افزایش عملکرد گیاهان زراعی در شرایط تنش خشکی و گزینش ارقام کمک کند. به همین منظور اثرات تنش خشکی بعد از گرده افشانی بر خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد دانه و صفات مرتبط با تحمل خشکی از جمله فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در 12 لاین و رقم گندم در طی سالهای زراعی 90-1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفت. اعمال تنش خشکی پس از گرده افشانی در طی دو سال اجرای آزمایش باعث کاهش میزان فتوسنتز، محتوای کلروفیل، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، عملکرد و اجزای عملکرد دانه شد. واکنش رقم ها در شرایط تنش خشکی با یکدیگر متفاوت بود، به طوری که کمترین و بیشترین عملکرد دانه در طی دو سال اجرای آزمایش در شرایط تنش به ترتیب مربوط به لاین tevees//crow/vees و رقم ohadi بود. در بین اجزای عملکرد، تنش خشکی پس از گرده افشانی، بیشترین تاثیر را روی وزن هزار دانه داشت که علت آن شاید محدودیت منبع در تامین مواد فتوسنتزی و کاهش قدرت مخزن در جذب و ذخیره مواد فتوسنتزی بوده است. با قطع آبیاری و افزایش شدت تنش خشکی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و آنتی اکسیدانت های غیر آنزیمی و همچنین محتوای مالون دی آلدئید در برگ پرچم افزایش یافت. در شرایط تنش خشکی رقم ohadi بیشترین و لاین های tevees//crow/vees و sara-bw-f6-o6-85-86-29-1 کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی را در هر دو سال اجرای آزمایش به خود اختصاص دادند. بالا بودن فعالیت آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در رقم ohadiبا پایین بودن میزان تولید مالون دی آلدئید در این رقم همراه بود و در لاین های tevees//crow/vees و sara-bw-f6-o6-85-86-29-1این حالت برعکس بود. عامل محرک افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و آنتی اکسیدانت های غیر آنزیمی در شرایط تنش خشکی افزایش گونه های فعال اکسیژن می باشد. افزایش فعالیت های آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی در شرایط تنش خشکی به نظر می رسد تاثیر چندانی بر عملکرد نداشته است و افزایش فعالیت این آنتی اکسیدانت ها تنها توانسته با تاخیر پیری برگ ها و حفظ توان فتوسنتزی گیاه، باعث حفظ قدرت منبع و بهبود عملکرد در شرایط تنش شود و شاید یکی از دلایل بالا بودن عملکرد رقم ohadiدر شرایط تنش، همین مسئله بوده است. کلمات کلیدی: آنتی اکسیدانت های آنزیمی و غیر آنزیمی، تنش خشکی، عملکرد دانه، گندم