تأثیر کشتی رانی در رودکارون بر روابط سیاسی واقتصادی ایران با اروپا در عصر قاجاریه

مهمترین رودخانه ی قابل کشتی رانی در ایران ومنطقه ی خلیج فارس،رودخانه ی کارون بود. موقعیت استراتژیکی وژئوپولتیکی رودخانه،بویژه درامرکشتی رانی موجب شد،که درقرن 19م.کشورهای انگلستان،فرانسه،روسیه،هلندوآلمان روابط جدیدی با ایران آغازکنند.در این میان انگلستان که به عنوان مهمترین کشور،به دنبال نفوذوتوسعه اقتصادی وسیاسی خویش درخلیج فارس بود، سعی درکسب امتیازکشتی رانی درکارون نمودوهمین دلیل روابط ویژه ای رادراین زمینه با دولت قاجارآغاز نمود.امابااین وجود،فرانسویان نخستین ملتی بودند که به توصیه ی دکتر تولوزان،(پزشک ناصرالدین شاه) توانستند امتیاز کشتی رانی درکارون را در سال «1878م» کسب کنند،که بلافاصله با مخالفت انگلستان مواجه شدند. مخالفت انگلستان موجب شد‏که ناصرالدین شاه قرارداد تولوزان را لغو کندوبه دنبال آن در سال «1888م.»فرمان کشتی رانی در«کاورن سفلی»را نه بنام انگلستان بلکه بنام دولت های کامله الوداد صادرکند.آلمان،فرانسه و انگلستان پس از صدور فرمان اول کشتی رانی درکارون سفلی به تمجید و تأییدآن پرداختند.بااین وجود روسیه مهم ترین کشور اروپایی بود که با صدور فرمان کشتی رانی درکارون مخالفت نمود. این مخالفت ها، برروابط بین دوکشور تأثیر بسزایی گذاشت ودر نهایت با کسب امتیازاتی در شمال ایران راه کشتی رانی درکارون برای اروپاییان گشوده شد. نتیجه فعالیت کشتی رانی درکارون رونق یافتن فعالیت های کشاورزی وبازرگانی درخوزستان و بویژه افزایش صادرات به اروپا بود.رساله ی حاضر از نظر زمانی حدفاصل میان سال های1250 ه.ق /1871م.تا 1294ه.ق/1914 م. را پوشش می دهد.