بررسی روابط بینامتنی در دو اثر گلستان سعدی و بهارستان جامی در حوزه های طنز و روایت

اهتمام اصلی این پایان نامه، «بررسی روابط بینامتنی در دو اثر گلستان سعدی و بهارستان جامی در حوزه های طنز و روایت» بود. بر این اساس پرسش آغازین آن بدین شکل طرح شد که «بین دو اثر ادبی "گلستان سعدی" و "بهارستان جامی"، در دو حوزه ی "روایت" و " طنز" به لحاظ فرمی، درونمایه ها، سرچشمه ها و آبشخورها چه تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد؟» برای پاسخگویی به این پرسش از تئوری های بینامتنیت و نظریه های روایت و طنز و برای گردآوری داده ها از روش «تحلیل اسنادی»، و از روش «تطبیقی و بینامتنی» جهت مقایسه و تحلیل داده ها استفاده گردید. در این پژوهش، از آثار سعدی «گلستان»، و از آثار جامی «بهارستان» در شمار منابع اصلی تحقیق بوده و اغلب بنا به اقتضای موضوع سعی شده از آثار دیگر این شاعران نیز در تحلیل متون مربوط به روایت و طنز و تبیین نظرگاه آنان در این زمینه استفاده گردد. از گلستان که دارای 177 حکایت در 8 باب می باشد، باب هشتم را که در بردارنده ی حکمت های کوتاه است را جز جامعه ی آماری محسوب نکرده و از هفت باب دیگر، 49 حکایت و از بهارستان که دارای هشت روضه و شامل حکمت ها، مطایبه ها ی زیاد و 67 حکایت می باشد، 59 حکایت در بحث روایت و تمام مطایبه ها مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج مطالعه نشان می داد که در باب تأثیر پذیری جامی از گلستان سعدی، دو دیدگاه متفاوت وجود دارد: دیدگاه اول یا دیدگاه موافقان؛ مبنی بر اینکه جامی در خلق بهارستان، صرفاً مقلد یا پیرو سعدی بوده است. دیدگاه دوم مبنی بر اینکه جامی در خلق بهارستان، صرفاً مقلد یا پیرو سعدی نیست بلکه جامی علاوه بر تأثیر پذیری از سعدی و بزرگان دیگر دارای خلاقیت نیز بوده است. محقق با بررسی دقیق فرضیه ها، پذیرش دیدگاه دوم را نزدیک تر به واقعیت می داند و تأکید می نماید که جامی ضمن داشتن ابتکار و نو آوری توانسته است شیوه نثر نویسان با ذوق پیشین را در دوران کم ذوقی های معاصرانش دنبال کند.