استخراج و خالص سازی کافئین از چای سبز و سیاه ایرانی و بررسی اثر آن بر فعالیت آنزیم آدنوزین دآمیناز (ada)

کافئین (1،3،7-تری میتل زانتین) یک الکالوئید پورینی و منبع اصلی آن چای، دانه ی قهوه و کاکائو است. این ماده علاوه بر ارزش غذایی در دامنه ی وسیعی از بیماری ها مانند قند، چربی و فشار خون، بیماری های قلبی و عروقی، سرطان و ایدز موثر است. کافئین در بدن با بسیاری از مولکول های زیستی مانند آنزیم آدنوزین دآمیناز (ada) به عنوان یک کاتالیزگر زیستی میان کنش هایی را برقرار می کند. این مولکول یک آنزیم کلیدی در سوخت و ساز پورین ها است که یکی از بازدارنده های آن کافئین است. اگرچه اثر بازدارندگی کافئین بر ada گزارش شده است اما سازوکار اثر آن معلوم نیست. دراین پژوهش سازوکار بازدارندگی کافئین استخراج شده از چای ایرانی روی آنزیم آدنوزین دآمیناز خالص بررسی شده است. استخراج کافئین از چای سیاه و سبز ایرانی با دو روش استفاده از امواج فراصوت (توان60 وات) و سوکسله در زمان و دمای معین انجام شد. سپس محصول بدست آمده در هر دو روش با اتانول متبلور گردید. در مرحله بعد اثر غلظت های فیزیولوژیک 10، 30 و 70 میکرومولار کافئین روی فعالیت آنزیم آدنوزین دآمیناز در بافر تریس hcl (ph در گستره7 -3/7) با طیف سنجی فرابنفش ـ مرئی سنجش شده و نتایج با روش آنزیمی تفسیر گردید. بازده کافئین حاصل با روش سوکسله برای چای سیاه و سبز به ترتیب 78% و 66% است اما بازده کافئین خالص حاصل از چای سیاه و سبز با استفاده از حمام فراصوت به ترتیب 75% و 63% است. با توجه به نتایج حاصل، روش استخراج با حمام فراصوت از لحاظ زمان استخراج و مصرف انرژی با صرفه تر اما بازده آن کمتر از روش سوکسله است. علاوه براین، نتایج حاصل از آنالیز آنزیمی نشان داد که آنزیم ada رفتار دو فازی در غلظت های فزاینده سوبسترا (آدنوزین) نشان می دهد و کافئین با اثر بر عملکرد هر دو فاز، باعث کاهش شدت رفتار تعاونی مثبت در فازها می شود. این اثر تابع غلظت کافئین است و با افزایش غلظت کافئین بیشتر می شود