تحلیلی بر تاثیرات مخاطرات ژئومرفولوژیکی بر توسعه فیزیکی شهر ماکو با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(ahp) و gis

شهرها در هر مکانی که ایجاد و گسترش پیدا کنند از واحدها و پدیده های ژئومورفیک تاثیر می پذیرند. در این میان هر چقدر بر وسعت و ایجاد آن افزوده شود با عوارض متنوع تری درگیر خواهند بود. بررسی این ویژگی ها و تأثیر آن بر شهر ماکو علاوه بر اینکه می تواند نقش این پدیده ها را در سیمای فضایی آن روشن کند، فرصتها و تهدیدهای احتمالی را نیز برجسته خواهد نمود. محدوده مورد مطالعه در موقعیت مطلق در مشخصات جغرافیایی ?19 ?44 تا ?39 ?44 طول شرقی و َ8 ?39 تا ?25 ?39 عرض شمالی با وسعتی حدود 360 کیلومتر مربع و ارتفاع متوسط 1850متر از سطح دریا قرار گرفته است. موقعیت طبیعی شهر نسبت به ارتفاعات اطراف دارای خصوصیات ویژه ای است. شهر در دره عمیق گسلی قرار گرفته که سرتاسر بخش شمالی و جنوبی آن توسط سلسله جبال مرتفع و بصورت پرتگاه در بخش مرکزی، آن را به صورت یک تنگه عمیق در آورده است و شهر بصورت خطی در داخل این تنگه ساخته شده است که هر آن خطر سقوط سنگ های حجیم در امتداد خط گسل آن را تهدید می نماید. لذا در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از مطالعات میدانی، تفسیر نقشه های توپوگرافی 1:50,000 و زمین شناسی 1:100,000 و عوارض و پدیده های ژئومورفولوژیکی محدوده ای که ماکو بر آنها واقع شده، شناسایی و با ترسیم نقشه ها و تهیه تصاویر، تاثیرپذیری شهر مورد مطالعه را از پدیده های ژئومورفولوژیک و تاثیر هریک از آنها را در توسعه فیزیکی شهر مشخص گردد. پارامترهای در نظر گرفته شده جهت بررسی توسعه فیزیکی شهر عبارتند از: شیب، توپوگرافی، فاصله از گسل، لیتولوژی، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی و جهت شیب می باشد. برای تهیه نقشه های هریک از پارامترهای در نظرگرفته شده از نرم افزارهای gis استفاده شده است. مدل بکار گرفته شده در این پژوهش مدل سلسله مراتبی(ahp) می باشد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که عامل شیب با بالاترین وزن(435/0) و عامل جهت شیب با کمترین وزن(026/0) به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را در توسعه فیزیکی شهر دارند. منطقه مورد مطالعه از نظر پدیده های ژئومورفولوژی بسیار متنوع می باشند. مهمترین مشکل توسعه فیزیکی کنونی و آتی شهر ماکو، قرار گرفتن در مسیر گسل فعال، شیب تند اسکارپ گسل، ریزش و سقوط سنگ ها و سیلاب های ناگهانی است. با محاسبه شاخص vf که برابر با 15/1 بدست آمده است نشان دهنده فعال بودن منطقه به لحاظ فعالیت های تکتونیکی می باشد. عامل فاصله از گسل با وزن (122/0)، بعد از پارامترهای شیب و توپوگرافی، مهمترین مانع توسعه فیزیکی شهر محسوب می شود و به دلیل فعال بودن، سازندهای سطحی، هیدرولوژی، توپوگرافی و فعالیت های تکتونیکی و دینامیکیِ منطقه را تحت الشعاع قرار می دهد.