مفهوم شناسیاتراف در قرآن و جدیث و تحلیل پیامدهای اقتصادی آن در جامعه ایران از دهه 1320 به بعد

چکیده مفهوم شناسی اتراف در قرآن و حدیث وتحلیل پیامدهای اقتصادی آن در جامعه ایران (از دهه 1320 به بعد) یکی از مفاهیم بسیار کلیدی قرآن کریم برای تحلیل شرایط ساختارهای اجتماعی، مفهوم اتراف است. خدای متعال، مترفین را عامل هلاکت جوامع، معرفی می کند. بنابراین اگر در جامعه ای، بسترها برای بروز اتراف و یا رفتارهای اترافی فراهم آید، آن جامعه در مسیر هلاکت حرکت خواهد کرد. رساله حاضر، به تحلیل و بررسی مفهوم اتراف در قرآن و حدیث و تبیین پیامدهای اقتصادی بروز اتراف در جامعه ایران می پردازد. در فصل اول به مقدمه و ضرورت طرح بحث، پرداخته شده است. در فصل دوم به تحلیل شاخصه های مترفین پرداخته و به این جمع بندی رسیده ایم که بر اساس آیات قرآن، دنیاطلبی و در نتیجه غفلت از آخرت را باید به عنوان عامل اصلی بروز اتراف ورفتارهای اترافی، مد نظر قرار داد. در فصل سوم، شاخصه های مترفین در داستان های قرآن، مورد تحلیل قرار گرفته است. آنچه را که باید مد نظر قرار داد این است که دنیاطلبی واطمینان به دنیا به عنوان شاخصه اصلی تمام امت هایی که هلاک شده اند، عامل اصلی تکذیب آیات الهی وهلاکت ایشان شده است. علاوه بر این فقدان تقوی و ترس از خدای تبارک وتعالی، علت بسیاری از فسادها در چنین جوامعی، بوده است. نکته کلیدی این است که در این فرآیند جریان مترفین، بستر دنیاطلبی را در جامعه، فراهم می آورد و شاخصه های جریان مترفین را می توان در تمامی این داستان ها، ملاحظه نمود. در فصل چهارم، سعی شده است که با بررسی آیات قرآن کریم، برخوردهای مترفین با قرآن کریم و رسول بزرگوار اسلام، مورد تحلیل قرار بگیرد. در جمع بندی نهائی این فصل هم، به این نتیجه رسیدیم که دنیاطلبی و غفلت از آخرت، ریشه تمامی اتهاماتی بوده است که نسبت به قرآن و پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله والسلم ، مطرح شده است. در فصل پنجم، بروز اتراف در جوامع دینی را مورد بررسی قرار داده و با استناد به آیات قرآن، امکان بروز اتراف در جامعه دینی را ثابت نموده ایم، چرا که امکان بروز دنیاطلبی به عنوان عامل ایجاد اتراف در هر جامعه ای، وجود دارد. ازسوی دیگر، جریان نفاق نیز، جریانی است که بسترساز بروز اتراف و شاخصه های مترفین در جامعه دینی است. بنی اسرائیل هم، جامعه ای دینی هستند که شاخصه های مترفین در میان ایشان بروز کرده است وبه عنوان یک نمونه، بیانگر امکان بروزمترفین در درون یک جامعه دینی است. در فصل ششم، شاخصه های مترفین در احادیث، برررسی شده است و در این زمینه به خصوص بر موضوع اتراف در نهج البلاغه، تأکید گردیده است. آنچه را که از جمع بندی این مباحث در تعریف مترفین، می توان ارائه کرد این است که «مترفین، جریانی هستند که به واسطه اطمینان به دنیا وقدرت دنیایی خود، از یاد خدا وآخرت غافل شده اند و از فرامین الهی سرپیچی می کنند، و اگر در جامعه در جایگاهی قرار بگیرند که موردتبعیت باشند، بستر دنیاطلبی و غفلت از آخرت و یاد خدای متعال و فساد را در تمامی ابعاد آن اعم از اقتصادی وسیاسی و.. فراهم می آورند. ایشان همواره در برابر جریان حق ورهبری آن، قرار دارند وجامعه را درمسیر هلاکت سوق می دهند.» در فصل پایانی رساله نیز، به تبیین پیامدهای اقتصادی اتراف در جامعه ایران پرداخته شده است. بر اساس جمیع مباحث در این فصل، علت بروز اتراف و رفتارهای اترافی در جامعه ایران، استفاده غلط از در آمدهای نفتی است که منجر به بروز فساد اقتصادی ودر نتیجه بروز اتراف و رفتارهای اترافی در جامعه ایران، شده است. کلمات کلیدی: اتراف، مترفین، فساد، دنباطلبی، آخرت