مطالعه توزیع فضایی و وضعیت دسترسی به مراکز خدمات سلامت با استفاده از تحلیل های مکانی (مطالعه موردی استان مرکزی)

اصلی ترین هدف در ارائه ی خدمات بهداشتی، فراهم ساختن خدمات عادلانه برای همه افراد تحت پوشش است. اما اساساً مدیریت مسئله ی ایجاد دسترسی عادلانه و در نتیجه عدالت خدمت رسانی، منوط به بررسی عواملی از جمله توزیع فضایی خدمات و جمعیت متقاضی است. پژوهش حاضر که در سطح روستاییِ شبکه بهداشت و درمان استان مرکزی انجام گرفته است؛ به بررسی توزیع مکانی تراکم جمعیت، تراکم خدمات سلامت و سپس مقایسه ی این دو در شاخص نرخ خدمات به جمعیت می پردازد. یکی از نتایج این مطالعه کشف الگوی وابستگی متقابل تجمع جمعیت و ایجاد مراکز درمانی در روستاهاست. نتایج این تحقیق نشان داد که شبکه بهداشت و سلامت در جهت پوشش نقاط عمده ی جمعیتی استان توسعه یافته است. همچنین برآورد کمیت دسترسی به خدمات سلامت با استفاده از مدل پتانسیل مقید مضاعف، نشان می دهد تمام آبادی های با بیش از 50 نفر جمعیت به نحو قابل قبولی به این گروه از خدمات، دسترسی دارند. استفاده از تحلیل های خوشه یابی به کمک شاخص های محلی و سراسری موران و به منظور کشف خود همبستگی های مکانی دسترسی بین نقاط مختلف جمعیتی، نشان می دهد 29 روستا و بیش از 900 نفر از اهالی آن ها در کانون محرومیت دسترسی به خدمات بهداشتی قرار گرفته اند که باید در اولویت های جدی مراکز بهداشت شهرستان های ساوه و زرندیه قرار گیرند. بر اساس این نتایج بالغ بر 1% از جمعیت روستایی استان که اغلب در روستاهای پراکنده و در شهرستان های شمالی استان ساکنند؛ گاهی بیش از 30 دقیقه تا نزدیک ترین مرکز بهداشتی فاصله دارند.