مـطالعـه اثـرات شـوری و خشکی بر روی مراحل اولیه رشد و جوانه زنی سه گونه درختی و درختچه ای

آنچه که در مناطق خشکی همچون یزد جهت ایجاد فضای سبز و پوشش گیاهی بسیار حائز اهمیت می نماید، بحران کمبود آب از یک سو و شوری خاک از سوی دیگر می باشد. از این رو انجام هر گونه اقدام به منظور احداث فضای سبز باید با مطالعه کامل و هم چنین استفاده از گونه های تا حد امکان بومی و مقاوم نسبت به دو عامل پیش گفته صورت گیرد. هدف از این پروژه بررسی اثرات دو عامل محدود کننده شوری و خشکی بر روی مراحل اولیه رشد و جوانه زنی سه گونه: اقاقیا (robinia pseudoacacia)، زبان گنجشک (fraxinus excelsior) و کِهتَر (stocksia brahuica) می باشد، تا بتوان با مشخص نمودن میزان تاثیر پذیری هر کدام از گونه های مورد مطالعه در برابر دو عامل تنش زای خشکی و شوری، دامنه بردباری و حد آستانه گونه های ذکر شده را مشخص نمود. ابتدا با انجام پیش آزمایش و اعمال تیمارهای خراش دهی، اسیدسولفوریک و اسیدجیبرلین بهترین شرایط برای جوانه زنی سه گونه انتخاب گردید. تیمار شوری در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 میلی مولار بر روی بذور اعمال گشت. در این مطالعه سعی بر آن بود تا اثر فشار اسمزی که در اثر تیمار شوری ایجاد می شود، برای تیمار خشکی نیز اعمال گردد. از این رو مقدار فشار اسمزی که در اثر سطوح شوری 50، 100 و 150 میلی مولار ایجاد می گردد از طریق رابطه «وان هوف» محاسبه گشت که به ترتیب برابر 4/2-، 9/4- و 7- بار می باشد. سپس با داشتن فشار اسمزی، میزان پلی اتیلن گلایکول مورد نیاز برای اعمال چنین فشاری از طریق رابطه «میشل زکوفمن» محاسبه گردید که به ترتیب برابر 107، 160 و 200 گرم در لیتر می باشد. پس از ضدعفونی نمودن بذور و ظروف، تنش شوری و خشکی به همراه نمونه شاهد در چهار تکرار اعمال شد. پس از 12 روز بازدید و شمارش بذور جوانه زده شده، در انتها درصد جوانه زنی، سرعت جوانه-زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری شد. در ادامه تحقیق بذور پس از مرحله جوانه زنی (بدون اعمال تنش) در گلدان کشت و تنش شوری و خشکی بر روی آن ها اعمال شد. فاکتورهای مورد اندازه گیری در این مرحله شامل درصد ماندگاری، ط.ول ریشه و ساقه و وزن تر و خشک ریشه و ساقه می باشد. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج مرحله پیش آزمایش بیان گر این مطلب است که تیمار خراش دهی برای گونه کهتر و اقاقیا باعث افزایش درصد جوانه زنی گردیده است. در مرحله اصلی آزمایش نیز مشخص گردید اعمای تنش شوری و خشکی باعث کاهش تمامی فاکتورهای مورد بررسی نسبت به تیمار شاهد شده است. اختلاف بین تیمار شاهد و سایر فاکتورهای مورد بررسی که تحت تاثیر تنش قرار گرفته اند معنی دار می باشد. از میان سه گونه مورد مطالعه، سه گونه مورد مطالعه در فاکتورهای مختلف، عکس العمل های متفاوتی از خود نشان دادند. اما در مجموع گونه اقاقیا بیشترین مقاومت را نسبت به سطوح مختلف تنش شوری و خشکی از خود نشان داده است. گونه کهتر نیز دارای کمترین مقاومت نسبت به سطوح مختلف تنش شوری و خشکی می باشد.