ارزیابی کمّی شدت فرسایش آبی از طریق توسعه ی مدل epm و ارائه ی مدل منطقه ای در حوزه ی آبخیز خیاوچای، اردبیل

پیش بینی، حفاظت و کاهش اثر فرسایش نیازمند درک فاکتورهایی است که در فرسایش، انتقال رسوب و ته نشست در مقیاس حوزه ی آبخیز دخالت دارند. روش های زیادی برای پیش بینی فرسایش و رسوب در مقیاس حوزه ی آبخیز وجود دارد که یکی از این روش ها روش گاوریلوویچ است، گاوریلوویچ (1968) روابط (epm) مشخص جهت برآورد فرسایش و رسوب ارائه کرد این روابط بر اساس اندازه گیری های چندین ساله ی انجام گرفته بر روی چندین ده تا از پلات های فرسایش در مرکز سیبریا است امّا این روابط برآورد قابل قبولی از مقدار فرسایش و رسوب را به دست نمی-داد. بنابراین لزوم توسعه ی آن احساس شد و در مرحله ی اول حوزه ی آبخیز آزمایشی خیاوچای جهت آزمون مدل برای تخمین فرسایش و رسوب انتخاب و با نقشه سازی و محاسبه ی مقادیر فرسایش و رسوب حوزه ی آبخیز از طریق روش epm در محیط نرم افزارهای gis در سطح واحدهای کاری همگن و مقایسه ی آن با مقدار مشاهده شده در ایستگاه پایش سعی در نشان دادن معایب و محدودیت های این روش شد. پس از مشخص شدن معایب این روش شروع به مطالعه ی ساختارشناسی و شناسایی چهارچوب نظری این مدل گردید در ادامه ی کار روابط بین اجزای مدل و فرآیند وقوع آن در طبیعت مورد بررسی قرار گرفت. پس از مشخص شدن این روابط، معیارهایی مشخص و منطقی از طریق بررسی کسر جریان بارش سالانه و بارش مازاد به دو روش تورک و معکوس برای تعبیه سازی این روابط در مدل در نظر گرفته شد، نهایتاً معادلات مشخص در ارتباط با این معیارها معرفی و جایگزین گردید. در انتها خروجی این تغییرات معادله ی جدید گاوریلوویچ بود. سپس مرحله ی دوم اجرای دوباره ی مدل در محیط gis در سطح واحدهای همگن و مقایسه ی آن با مقدار رسوب ایستگاه رسوب سنجی بود، به عبارتی آزمون دقت مدل انجام گرفت. در بیان روش های یاد شده ذکر این نکته لازم است که به دلیل تناسب روش معکوس و تطابق بیشتر این روش با اصول منطقی جریان و همبستگی آن با رسوب اندازه گیری شده در خروجی حوزه ی آبخیز، مناسب تر تشخیص داده شد.