بررسی اثر تنش شوری بر خصوصیات فیزیومورفولوژیک گیاهان چهار کربنه گل تکمه ای (gompherena globosa l.) و آمارانتوس زینتی (amaranthus tricolor l.) تحت سطوح مختلف دی اکسید کربن

به منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر برخی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی دو گیاه چهار کربنه گل تکمه ایl.) gomphrena globosa)، و آمارانتوس زینتی (amaranthus tricolor l.) تحت غلظت های مختلف دی اکسید کربن یک آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1389انجام شد. کرت اصلی شامل سه غلظت دی اکسید کربن (380 (شاهد)، 700 و 1050 ppm) و کرت فرعی شامل سه سطح شوری (0 (شاهد)،150 و 300 میلی مولار کلرید سدیم) بود. نتایج نشان داد در آمارانتوس زینتی بر همکنش شوری و دی اکسید کربن در صفاتی مثل وزن خشک بخش هوایی، سطح برگ، ارتفاع گیاه، نشت الکترولیت، محتوای رطوبت نسبی و میزان جذب یون سدیم در سطح احتمال خطای 1% و در ارتفاع بوته، در سطح احتمال خطای 5% معنی دار شد. براین اساس در شرایط بدون شوری (0 میلی مولار) و در غلظت ppm 1050 دی اکسید کربن، وزن خشک اندام هوایی و ارتفاع ساقه برابر 46 و 38 درصد نسبت به تیمارppm 380 افزایش یافت. در غلظت ppm 700 دی اکسید کربن در همین سطح از تنش (0 میلی مولار)، سطح برگ 17 درصد نسبت به شاهد دی اکسید کربن افزایش نشان داد، ولی افزایش دی اکسید کربن تا ppm 1050 منجر به کاهش مقادیر این صفت شد. بر همکنش شوری و دی اکسید کربن در گل تکمه ای نیز در صفاتی نظیر سطح برگ، ارتفاع گیاه، تعداد گل و محتوای رطوبت نسبی در سطح احتمال خطای 1% و در صفاتی مثل وزن خشک بخش هوایی و درصد جذب یون پتاسیم در برگ ها در سطح احتمال خطای 5% معنی دار شد. بدین ترتیب در تیمار شاهد (0 میلی مولار کلرید سدیم)، با افزایش دی اکسید کربن تا ppm 700 ، وزن خشک اندام هوایی، تعداد گل و تعداد برگ به ترتیب برابر 19، 19 و 13 % نسبت به تیمارppm 380 افزایش یافت و ارتفاع گیاه در غلظت ppm 1050 دی اکسید کربن نسبت به شاهد دی اکسید کربن 26% افزایش یافت. این در حالی است که در هر دو گیاه مورد مطالعه بر همکنش دی اکسید کربن و تنش شوری در صفاتی مثل میزان پرولین، کربوهیدرات کل و هدایت روزنه ای در هیچ یک از سطوح مورد بررسی اختلاف معنی داری نشان ندادند. به طور کلی نتایج نشان داد افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث کاهش اثرات سوء شوری شده است، به طوری که در هر دو گیاه زینتی در غلظتppm 700 دی اکسید کربن عکس العمل بهتری را نسبت به شوری نشان داد.