به‏کارگیری پیوگلیتازون در جیره‏ی نشخوارکنندگان و اثر آن بر تخمیر شکمبه، برخی از فراسنجه‏های خونی و مصرف خوراک

هدف از این آزمایش بکارگیری پیوگلیتازون – از خانواده‏ی تیازولیدین‏دایون‏ها که به عنوان ترکیبات حساس کننده‏ی انسولین و داروی درمان کننده‏ی دیابت نوع 2 انسان شناخته می‏شوند –به صورت خوراکی در جیره‏ی نشخوارکنندگان و بررسی اثرات آن بر برخی فراسنجه‏های خونی و مصرف خوراک در گاو شیری می‏باشد. در آزمایش نخست، تلاش‏هایی برای جایگزین کردن روش ولتامتری به جای روش hplc، که تنها روش اندازه‏گیری پیوگلیتازون است، انجام شد ولی دست‏آوردی نداشت. در آزمایش دوم گوارش پذیری آزمایشگاهی پیوگلیتازون با روش تیلی و تری، و اثر پیوگلیتازون بر گوارش خوراک‏ها با بکارگیری دستگاه همانندساز شکمبه (انکوباتو دیزی2 آنکوم) بررسی شد و نیایج نشان داد که میزان ناپدید شدن 100 و 200 میلی‏گرم پیوگلیتازون پس از 48 ساعت معنی‏دار نبود (05/0p>). فزون بر این، پیوگلیتازون اثر منفی بر گوارش پذیری یونجه، کنسانتره، سیلاژ ذرت و tmr، پس از 24 و 48 ساعت، نداشت(05/0p>). نتایج آزمایش گوارش‏پذیری آزمایشگاهی نشان دادکه نیازی به پروتکت کردن پیوگلیتازون نیست، از این رو آزمایش پروتکت کردن پیوگلیتازون که از پیش، در نظر گرفته شده بود انجام نشد. از آن جا که احتمال تغییر ساختار پیوگلیتازون در شکمبه وجود دارد، برای اطمینان از ورود پیوگلیتازون به خون و نیز تعیین دوز مناسب پیوگلیتازون، آزمایش اندازه‏گیری زیست فراهمی پیوگلیتازون در گوسفند، به عنوان یک مدل نشخوارکننده، با 5 راس گوسفند نر نژاد نایینی با وزن و سن نزدیک به هم انجام شد. پس از تزریق پیوگلیتازون (10 میلی‏گرم در هر کیلوگرم وزن زنده)، خون‏گیری در زمان‏های صفر، 5، 15، و 30 دقیقه، 1، 5/1، 2، 4، 6، 8، 12، 18، 24، و 48 ساعت پس از تزریق انجام شد. پس از یک دوره‏ی استراخت 8 هفته‏ای، به گوسفندها پیوگلیتازون خوراکی (10 میلی‏گرم در هر کیلوگرم وزن زنده) خوارنده شد و خون‏گیری در زمان‏های صفر، 30، و 45، دقیقه، 1، 5/1، 2، 4، 6، 8، 12، 18، 24، و 48 ساعت پس از دادن پیوگلیتازون، انجام شد. غلظت پیوگلیتازون خون با روش hplc اندازه‏گیری و داده‏ها با نرم‏افزار winnonlin آنالیز شدکه برپایه‏ی آن، به‏ترین مدل برای داده‏های تزریقی و خوراکی به ترتیب مدل دوکمپارتمنتی و نان کمپارتمنتال در نظر گرفته شد. زیست‏فراهمی پیوگلیتازون در گوسفند نزدیک 62 درصد و نیمه عمر آن، در روش تزریقی و خوراکی به ترتیب، 88/0 ± 04/4 و 21/0 ± 42/4 بود. در روش خوراکی، پیوگلیتازون پس از 4/6 ساعت (tmax)، به بیش‏ترین غلظت (cmax) خود در خون (3/1 ± 2/10 میکروگرم در میلی‏لیتر) رسید. با توجه به اینکه آزمایش‏های پیشین با هدف فراهم آوردن امکان بکارکیری خوراکی پیوگلیتازون در گوسفند و گاو انجام شده بود، در آزمایش پایانی، اثر پیوگلیتازون خوراکی در گاوهای دوره‏ی انتقال بررسی شد ولی برای اطمینان از ورود پیوگلیتازون در خون گاو، پیش از انجام آزمایش پایانی، آزمایش دیگری با سه راس گاو شیری خشک ناآبستن، درست همانند مرحله‏ی خوراکی آزمایش زیست‏فراهمی گوسفند، برای شناسایی پیوگلیتازون در خون گاو انجام شد. خون‏گیری در زمان‏های صفر، 1، 2، 4، 6، 12، 24، و 48 ساعت پس از خوراندن پیوگلیتازون (10 میلی‏گرم در هر کیلوگرم وزن بدن) به گاوها، انجام و پیوگلیتازون، تنها در خون گاوها با روش hplc شناسایی شد. پس از شناسایی پیوگلیتازون در خون گاو، آزمایشی با 16 راس گاو، برای بررسی اثر پیوگلیتازون خوراکی بر مصرف خوراک، برخی از فراسنجه‏های خونی و تولید وترکیب شیر در دوره‏ی انتقال طرح ریزی شد که با توجه به این که خوارندن پیوگلیتازون از 3 هفته پیش از زایش منجر به زایش زود هنگام در گاوها شد، پیوگلیتازون (4 میلی‏گرم در هر کیلوگرم وزن زنده) از روز 10 پیش از زایش تا 20 روز پس از زایش، به صورت سرک به گاوها داده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که خوراک‏دهی پیوگلیتازون، مصرف ماده‏ی خشک را در پیرامون زایش (5 روز پیش از زایش تا 5 روز پس از زایش) افزایش داد (05/0p<) ولی تاثیری بر کاهش وزن، bcs و بالانس منفی انرژی نداشت. تولید شیر تحت تاثیر تیمار قرار نگرفت ولی شیر تصحیح شده‏ی 4 درصد چربی (05/0p=)، تولید و درصد چربی شیر، و کل مواد جامد (05/0p<) در گروه تیمار بیش‏تر از شاهد بود. غلظت nefa خون در گاوهایی که پیوگلیتازون دریافت کردند، در پیرامون زایش (5- تا 5+ نسبت به زایش) تمایل به کاهش (05/0p=) داشت ولی پس از زایش کم‏تر از گروه شاهد بود (05/0p<). نسبت nefa به کلسترول در گروه تیمار کم‏تر از گروه شاهد بود (05/0p=) و دیگر فراسنجه‏های خونی (انسولین، گلوکز، تری‏گلیسیرید، کلسترول و bhba) تحت تاثیر تیمار قرار نگرفتند. خوراک دهی پیوگلیتازون در گاو، تاثیری بر وزن بدن گوساله‏ها و طول دوره‏ی آبستنی نداشت و تنها، تری‏گلیسرید خون گوساله‏های گروه تیمار در روز زایش، کم‏تر از گروه شاهد بود (05/0p<). تفاوت معنی‏داری میان غلظت آنزیم‏های جگری alt و ast، که شناساگر سلامتی جگر هستند، در خون گاوها و گوساله‏ها گروه شاهد و تیمار دیده نشد. نتایج این پژوهش نشان داد که پیوگلیتازن را می‏توان به صورت خوراکی در جیره‏ی نشخوارکنندگان به کار برد و خوراک‏دهی پیوگلیتازون در اواخر آبستنی و اوایل زایش می‏تواند بر مصرف خوراک و کاهش nefa تاثیر مثبت بگذارد.